Η ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ φ.1738
ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Όταν ο Ελύτης έγραφε « δεν ξέρω αν υπάρχει παρά μια γλώσσα η ενιαία Ελληνική, όπως εξελίχθηκε από την αρχαία, που έφτασε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το μεγάλο μας στήριγμα, την γλώτταν μου έδωκαν Ελληνικήν», δεν φανταζόταν ότι η έγκυρη Guardian θα ένιωθε την ανάγκη να επισημάνει «πώς γίνεται οι Έλληνες που έχουν για τα πάντα τουλάχιστον μια λέξη, να ρέπουν προς την τάση απώλειας αυτού του θησαυρού» ;
Πράγματι όταν σχεδόν τα 2/3 της Αγγλικής αποτελούνται από λέξεις προερχόμενες από την Ελληνική και τη λατινική, οι νεοέλληνες να χαρακτηρίζονται από μια αξιοθρήνητη λεξιπενία, στην οποία μάλιστα προσθέτουν αβασάνιστα αγγλικούς όρους, συμβάλλοντας έτσι στη διάβρωση της μητέρας των γλωσσών. Στο φαινόμενο πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η TV με τους ελλιπομαθείς παρουσιαστές κυρίως ψυχαγωγικών προγραμμάτων, που στην προσπάθειά τους να εντυπωσιάσουν το απαίδευτο στους νεόκοπους όρους κοινό, το βομβαρδίζουν με αγγλόφωνους όρους, η παράθεση των οποίων εδώ, θα απαιτούσε χώρο που είναι αδύνατο να εξασφαλισθεί. Ολόκληρες τηλεοπτικές εκπομπές, τηλεπαιχνίδια κλπ. αντίγραφα ξένων παραγωγών παρουσιάζονται χωρίς τη παραμικρή προσπάθεια προσαρμογής τους στην Ελληνική γλώσσα, προσθέτοντας ένα ακόμα στοιχείο την κακοποίηση, την πτωχεία της και γιατί όχι στον εκβαρβαρισμό της. Αλλά και στους χώρους της πολιτικής, του αθλητισμού, της οικονομίας κ.α. ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούνται αγγλόφωνοι όροι – για λέξεις θαυμάσια αποδιδόμενες στη γλώσσα μας – χωρίς σκεπτικισμό και χωρίς αιδώ, διογκώνοντας το πρόβλημα και πολλαπλασιάζοντας τα ερωτηματικά.
Αποτέλεσμα είναι το λυπηρό κατά τους γλωσσολόγους φαινόμενο της λεξιπενίας, που για τους νεοέλληνες φτάνει σε ανησυχητικό βαθμό ( όταν οι ενεργές λέξεις της γλώσσας μας ξεπερνούν τις 160.000, ο μέσος Έλληνας γνωρίζει μερικές χιλιάδες μόνο και απ’ αυτές χρησιμοποιεί 300 περίπου κατά μ.ό).
Το φαινόμενο αυτό είχα εντοπίσει πριν αρκετά χρόνια παρότι δεν είμαι ούτε γλωσσολόγος,, ούτε φιλόλογος, με ώθησε δε τότε να δημοσιεύσω ένα άρθρο (δοκίμιο) με τίτλο «ουκ εά με καθεύδειν το ...της γλώττης ημών..αποτρόπαιον», παραφράζοντας τη γνωστή φράση του Θεμιστοκλέους.
Παρά την μεγάλη απήχηση του δημοσιεύματος, υπήρξαν και αντίθετες φωνές που μιλούσαν για προσαρμογή της γλώσσας στις ανάγκες της εποχής, εκφράζοντας τη βεβαιότητα πως δεν κινδυνεύει η γλώσσα μας ούτε από νεοφανείς όρους παρμένους από την αργκό, ούτε από αγγλόφωνες γλωσσικές προσθήκες. Σήμερα, 15 σχεδόν χρόνια μετά, φαίνεται πως η ‘’προφητική’’ ανησυχία μου όχι μόνο δεν ήταν βάσιμη αλλά κορυφώνεται, καθώς οι φωνές αφύπνισης των γλωσσολόγων προεξάρχοντος του κ. Μπαμπινιώτη – πληθαίνουν και ο προβληματισμός μεγαλώνει.
Τελευταία βέβαια η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (ΠΕΦ) κατήγγειλε – έστω και καθυστερημένα – την άκριτη υιοθέτηση αμετάφραστων ξενικών όρων σε ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, με συνέπεια να νοθεύεται το γλωσσικό αίσθημα και να μετατρέπεται η γλώσσα της καθημερινότητας σ’ ένα υβριδικό, Αγγλοελληνικό ιδίωμα.
Τραγικό!!! Η γλώσσα των 7.000.000 λέξεων, με 160,000 ενεργές και 300.000 σημασίες, να υιοθετεί λέξεις από τη γλώσσα που σε σύνολο 166.724 λέξεων οι 50,747 (30%) είναι Ελληνικής προέλευσης, ενώ στην ιατρική ορολογία είναι ακόμα μεγαλύτερο αφού σε 46.251 λέξεις οι 24.862 (53,7%) είναι αμιγείς Ελληνικές (λεξικό Αριστείδη Κωνσταντινίδη, 2001).
Θα ήθελα ακόμη να θυμίσω πως η Ελληνική είναι η μόνη εννοιολογική γλώσσα της γης, όπου το σημαίνον (όνομα) εμπεριέχει απολύτως και άνευ παρερμηνείας το σημαινόμενον (νόημα). Είναι αυτό ακριβώς για το οποίο ο Αντισθένης ο κυνικός προτρέπει λέγοντας:
«αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις».
Τέλος η γλώσσα μας διαθέτει συντακτική ευκαμψία και ελαστικότητα, μαθηματική δομή στη σύνθεση των λέξεων, μουσικότητα κλπ. Στο τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό έχουν αναφερθεί πολλοί, θα ήθελα όμως να περιορισθώ σ’ αυτό που είπε ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος: « Όταν κάποτε φύγω απ’ αυτό το φως, θα ανελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουν γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».
Κλείνοντας θα ήθελα να εκφράσω δύο ευχές:
α) να ευοδωθεί η τελευταία προτροπή της ΠΕΦ προς την πολιτεία, ότι επιβάλλεται να κατοχυρωθεί στο νέο σύνταγμα η προστασία της Ελληνικής γλώσσας, με την ίδια στοργική μέριμνα η οποία προβλέπεται για την προστασία της πανίδας και της χλωρίδας του τόπου.
β) να πραγματωθεί κάποτε η προτροπή του Βολταίρου: «Είθε η Ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή γλώσσα όλων των λαών».
*Ο κ. Περικλής καπνιστής είναι Εκπαιδευτικός από την Κόρινθο.
Η ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΜΑΣ
 |
Άρθρο του
Περικλή Καπνιστή* |
Όταν ο Ελύτης έγραφε « δεν ξέρω αν υπάρχει παρά μια γλώσσα η ενιαία Ελληνική, όπως εξελίχθηκε από την αρχαία, που έφτασε να είναι το μεγάλο καμάρι μας και το μεγάλο μας στήριγμα, την γλώτταν μου έδωκαν Ελληνικήν», δεν φανταζόταν ότι η έγκυρη Guardian θα ένιωθε την ανάγκη να επισημάνει «πώς γίνεται οι Έλληνες που έχουν για τα πάντα τουλάχιστον μια λέξη, να ρέπουν προς την τάση απώλειας αυτού του θησαυρού» ;
Πράγματι όταν σχεδόν τα 2/3 της Αγγλικής αποτελούνται από λέξεις προερχόμενες από την Ελληνική και τη λατινική, οι νεοέλληνες να χαρακτηρίζονται από μια αξιοθρήνητη λεξιπενία, στην οποία μάλιστα προσθέτουν αβασάνιστα αγγλικούς όρους, συμβάλλοντας έτσι στη διάβρωση της μητέρας των γλωσσών. Στο φαινόμενο πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει η TV με τους ελλιπομαθείς παρουσιαστές κυρίως ψυχαγωγικών προγραμμάτων, που στην προσπάθειά τους να εντυπωσιάσουν το απαίδευτο στους νεόκοπους όρους κοινό, το βομβαρδίζουν με αγγλόφωνους όρους, η παράθεση των οποίων εδώ, θα απαιτούσε χώρο που είναι αδύνατο να εξασφαλισθεί. Ολόκληρες τηλεοπτικές εκπομπές, τηλεπαιχνίδια κλπ. αντίγραφα ξένων παραγωγών παρουσιάζονται χωρίς τη παραμικρή προσπάθεια προσαρμογής τους στην Ελληνική γλώσσα, προσθέτοντας ένα ακόμα στοιχείο την κακοποίηση, την πτωχεία της και γιατί όχι στον εκβαρβαρισμό της. Αλλά και στους χώρους της πολιτικής, του αθλητισμού, της οικονομίας κ.α. ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούνται αγγλόφωνοι όροι – για λέξεις θαυμάσια αποδιδόμενες στη γλώσσα μας – χωρίς σκεπτικισμό και χωρίς αιδώ, διογκώνοντας το πρόβλημα και πολλαπλασιάζοντας τα ερωτηματικά.
Αποτέλεσμα είναι το λυπηρό κατά τους γλωσσολόγους φαινόμενο της λεξιπενίας, που για τους νεοέλληνες φτάνει σε ανησυχητικό βαθμό ( όταν οι ενεργές λέξεις της γλώσσας μας ξεπερνούν τις 160.000, ο μέσος Έλληνας γνωρίζει μερικές χιλιάδες μόνο και απ’ αυτές χρησιμοποιεί 300 περίπου κατά μ.ό).
Το φαινόμενο αυτό είχα εντοπίσει πριν αρκετά χρόνια παρότι δεν είμαι ούτε γλωσσολόγος,, ούτε φιλόλογος, με ώθησε δε τότε να δημοσιεύσω ένα άρθρο (δοκίμιο) με τίτλο «ουκ εά με καθεύδειν το ...της γλώττης ημών..αποτρόπαιον», παραφράζοντας τη γνωστή φράση του Θεμιστοκλέους.
Παρά την μεγάλη απήχηση του δημοσιεύματος, υπήρξαν και αντίθετες φωνές που μιλούσαν για προσαρμογή της γλώσσας στις ανάγκες της εποχής, εκφράζοντας τη βεβαιότητα πως δεν κινδυνεύει η γλώσσα μας ούτε από νεοφανείς όρους παρμένους από την αργκό, ούτε από αγγλόφωνες γλωσσικές προσθήκες. Σήμερα, 15 σχεδόν χρόνια μετά, φαίνεται πως η ‘’προφητική’’ ανησυχία μου όχι μόνο δεν ήταν βάσιμη αλλά κορυφώνεται, καθώς οι φωνές αφύπνισης των γλωσσολόγων προεξάρχοντος του κ. Μπαμπινιώτη – πληθαίνουν και ο προβληματισμός μεγαλώνει.
Τελευταία βέβαια η Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων (ΠΕΦ) κατήγγειλε – έστω και καθυστερημένα – την άκριτη υιοθέτηση αμετάφραστων ξενικών όρων σε ποικίλες εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής, με συνέπεια να νοθεύεται το γλωσσικό αίσθημα και να μετατρέπεται η γλώσσα της καθημερινότητας σ’ ένα υβριδικό, Αγγλοελληνικό ιδίωμα.
Τραγικό!!! Η γλώσσα των 7.000.000 λέξεων, με 160,000 ενεργές και 300.000 σημασίες, να υιοθετεί λέξεις από τη γλώσσα που σε σύνολο 166.724 λέξεων οι 50,747 (30%) είναι Ελληνικής προέλευσης, ενώ στην ιατρική ορολογία είναι ακόμα μεγαλύτερο αφού σε 46.251 λέξεις οι 24.862 (53,7%) είναι αμιγείς Ελληνικές (λεξικό Αριστείδη Κωνσταντινίδη, 2001).
Θα ήθελα ακόμη να θυμίσω πως η Ελληνική είναι η μόνη εννοιολογική γλώσσα της γης, όπου το σημαίνον (όνομα) εμπεριέχει απολύτως και άνευ παρερμηνείας το σημαινόμενον (νόημα). Είναι αυτό ακριβώς για το οποίο ο Αντισθένης ο κυνικός προτρέπει λέγοντας:
«αρχή σοφίας η των ονομάτων επίσκεψις».
Τέλος η γλώσσα μας διαθέτει συντακτική ευκαμψία και ελαστικότητα, μαθηματική δομή στη σύνθεση των λέξεων, μουσικότητα κλπ. Στο τελευταίο αυτό χαρακτηριστικό έχουν αναφερθεί πολλοί, θα ήθελα όμως να περιορισθώ σ’ αυτό που είπε ο μεγάλος ποιητής και ακαδημαϊκός Νικηφόρος Βρεττάκος: « Όταν κάποτε φύγω απ’ αυτό το φως, θα ανελιχθώ προς τα πάνω, όπως ένα ποταμάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω Ελληνικά, επειδή δεν ξέρουν γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική».
Κλείνοντας θα ήθελα να εκφράσω δύο ευχές:
α) να ευοδωθεί η τελευταία προτροπή της ΠΕΦ προς την πολιτεία, ότι επιβάλλεται να κατοχυρωθεί στο νέο σύνταγμα η προστασία της Ελληνικής γλώσσας, με την ίδια στοργική μέριμνα η οποία προβλέπεται για την προστασία της πανίδας και της χλωρίδας του τόπου.
β) να πραγματωθεί κάποτε η προτροπή του Βολταίρου: «Είθε η Ελληνική γλώσσα να γίνει κοινή γλώσσα όλων των λαών».
*Ο κ. Περικλής καπνιστής είναι Εκπαιδευτικός από την Κόρινθο.
Αφήστε ένα σχόλιο