Η μαγεία της ετυμολογίας /Φ.1809
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ
|
«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»
Γνωστά και καθημερινά - 21
Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης
Καθηγητής Μουσικής
(συνέχεια από το προηγούμενο φύλλο)
Πρέπει να τονίσουμε ότι ο ελληνικός λαός δεν στάθηκε αρνητικά απέναντι στην δημοτική γλώσσα, μετά το τέλος της 400χρονης σκλαβιάς στους Τούρκους και κατά την προσπάθεια ανασυγκρότησης του κράτους του, γιατί έβλεπε ότι αυτή κατεκύρωνε την αδιάσπαστη συνέχεια του Ελληνισμού. Μέχρι την εμφάνιση στο προσκήνιο του γλωσσολόγου Ψυχάρη, το 1886, οι λεγόμενοι αττικιστές δεν είχαν την παραμικρή αντίρρηση για την δημοτική, το αντίθετο μάλιστα, πίστευαν ότι ήταν ικανή να εκφράσει θαυμάσια την λογοτεχνία. Απόδειξη η βράβευση της ποιητικής συλλογής του Δημήτρη Καμπούρογλου «Η φωνή της καρδιάς μου», γραμμένης στην δημοτική γλώσσα, στα 1873.
Ο Δημοτικισμός στο ξεκίνημά του, που οριοθετείται χρονικώς στα 1880, με κύριο εκφραστή τον λαογράφο, Ν. Πολίτη, υπήρξε μια αγνή και άδολη πρόθεση της λογοτεχνικής διανόησης για μια πιο ανθρωπιστική ανασύνθεση της εθνικής μας ζωής. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του κινήματος του Δημοτικισμού έπαιξε η Εθνική Εταιρεία (αρχές της δεκαετίας του 1890), η οποία λειτούργησε σύμφωνα με τα πρότυπα και τις υποδείξεις των αγγλικών τεκτονικών Στοών. Για να πετύχουν τον διχασμό της πνευματικής ηγεσίας, με την υποκίνηση τεχνητής γλωσσικής διαμάχης μεταξύ δημοτικισμού-λογιωτατισμού, έπρεπε να προσεταιριστούν την προοδευτική αστική ελληνική διανόηση (που τότε εκπροσωπούσε τον Δημοτικισμό), ώστε να παρασύρουν τις λαϊκές μάζες στην υιοθέτηση των υπόπτων στόχων τους.
Θα καταφύγω εδώ σε ένα βιβλίο, για το οποίο έχουν γραφεί άπειρες γνώμες, από «συνωμοσιολογικές» έως ιδιαιτέρως ψύχραιμες και το οποίο έχει διχάσει τόσο πολύ τον κόσμο, με το κύριο ερώτημα αν όντως υπήρξαν κάποιου είδους πρακτικά, κατά το 1ο Σιωνιστικό Συνέδριο, στην Βασιλεία της Ελβετίας, εν έτει 1897, που κυκλοφόρησαν σε βιβλίο υπό τον τίτλο «Μυστικά Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» και που περιγράφουν ένα εφιαλτικό μέλλον για τον πλανήτη, βιβλίο που έχω διαβάσει και που κατέχω. Μεταξύ των άλλων δε γράφεται κάτι που αφορά το θέμα μας (16ο Κεφάλαιο), περί κατάργησης των κλασικών σπουδών και της σταδιακής αντικατάστασής τους από τις εμπειρικές γνώσεις. Δυστυχώς έχουμε από καιρό παρατηρήσει πως επαληθεύονται ολοένα οι «προφητείες» αυτού του Κεφαλαίου, με την αμφισβήτηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, που κατά τύχη(!!) συμπίπτει χρονικώς με την μεθοδευμένη αλλοίωση και ισοπέδωση της σύγχρονης γραπτής μας γλώσσας (μονοτονικό, ατονικό, φωνητική γραφή), οι οποίες ολοκληρώνονται κάτω από τα λάβαρα του δημοτικισμού, που παραπλανητικώς ανεμίζουν οι κάπηλοι της γλώσσας του ενθουσιώδους μεν αλλά απληροφόρητου λαού, παρασύροντάς τον.
Στα πρώτα χρόνια του αιώνα μας ο «Ψυχαρισμός» κατάφερε με τις ακρότητές του να παρασύρει τους διανοουμένους του ελλαδικού και παροικιακού ελληνισμού σε γλωσσικές έριδες, που έφτασαν μέχρι και σε αιματηρές συγκρούσεις (Ευαγγελικά 1901, Ορεστειακά 1903). Είναι χαρακτηριστική η διαπίστωση ότι την ίδια ώρα που η ξένη διπλωματία είχε παρασύρει λαό και διανόηση σε ανύπαρκτους στην ουσία γλωσσικούς καυγάδες, στην Μακεδονία κρινόταν η τύχη των ελληνικών πληθυσμών. Υπήρξε μια άθλια μεθόδευση, με σκοπό να εμπλέξει και την εκκολαπτόμενη αριστερή διανόηση στις γλωσσικές διαμάχες και να πολιτικοποιήσει το θέμα, πράγμα το οποίο κατόρθωσε.
Απτά παραδείγματα αποτελούν οι προτροπές του Γάλλου «ελληνιστή», Louis Roussel, ο οποίος προτρέπει από το Παρίσι τους Έλληνες δημοτικιστές της εποχής του (η ορθογραφία δική του): «...Γιατί να κρατά η ελληνική γλώσσα τόνους και πνεύματα... ν’ απλοποιήσετε λοιπόν το πολύπλοκο σύστημα των τόνων και των πνευμάτων. Καλίτερα όμος ν απλοπιίσετε κε το γενικό σίστιμα τις ορθογραφίας. Και καλήτερο ακόμα να καταργηθούν τα ελληνικά στοιχεία... Η μεταγραφή σε λατινικά στοιχεία είναι εύκολη, προστέτει και τα μπ, ντ, γκ, που με το αταίριαστο πια ελληνικό γράψιμο, είναι πότε b, d, g πότε mb, nd, ng ...» (Περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 379, 15 Μαρτίου 1943, Αθήνα). Στο τεύχος αυτό υπήρξε αφιέρωμα του Γ. Βαλέτα στους Γάλλους «ελληνιστές», Hubert Pernot και Louis Roussel, που έγινε με την ευκαιρία της εκδόσεως βιβλίου από τον Ι. Θ. Κακριδή με το μονοτονικό σύστημα, πράγμα που προκάλεσε νέες γλωσσικές αντεγκλήσεις, μέσα στα μαύρα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Η ιστορία θα κρίνει αν οι Έλληνες αριστεροί εκπαιδευτικοί έπεσαν στην παγίδα των ξένων ανθελλήνων ή ενεργούσαν κατά συνείδηση, όταν ο Δημήτρης Γληνός, δημοσίευσε στην Αθήνα, στα περιοδικά «Νέος Δρόμος» (Φεβρουάριος 1929) και «Πρωτοπορία», (Μάρτιος 1930), τις προτάσεις του για την «θεραπεία της αγραμματοσύνης» (η ορθογραφία δική του): «...Η σημερινή ορθογραφία δεν μπορεί να κρατηθεί. Οι λύσεις είναι τρεις: 1) Να καταργηθούν τόνοι και πνέβματα. Να καταργηθούν τα διπλά σύμφωνα από παντού. 2) Να εισαγάγουμε την φωνητική ορθογραφία. 3) Να πάρουμε το λατινικό αλφάβητο. Την τρίτη λύση την θεωρούμε την καλύτερη, γιατί πρώτα μας εισάγει μορφικά στην οικογένεια των εβρωπαϊκών λαών, έπειτα λύνει με μιας ολόκληρο το ορθογραφικό πρόβλημα...».
Ας μην ξεχνάμε, ότι την εποχή εκείνη, η πατρίδα μας προσπαθούσε να ξαναβρεί τον εαυτό της, έπειτα από την μεγαλύτερη τραγωδία του σύγχρονου Ελληνισμού, την Μικρασιατική Καταστροφή.
Συνεχίζεται…
Πρέπει να τονίσουμε ότι ο ελληνικός λαός δεν στάθηκε αρνητικά απέναντι στην δημοτική γλώσσα, μετά το τέλος της 400χρονης σκλαβιάς στους Τούρκους και κατά την προσπάθεια ανασυγκρότησης του κράτους του, γιατί έβλεπε ότι αυτή κατεκύρωνε την αδιάσπαστη συνέχεια του Ελληνισμού. Μέχρι την εμφάνιση στο προσκήνιο του γλωσσολόγου Ψυχάρη, το 1886, οι λεγόμενοι αττικιστές δεν είχαν την παραμικρή αντίρρηση για την δημοτική, το αντίθετο μάλιστα, πίστευαν ότι ήταν ικανή να εκφράσει θαυμάσια την λογοτεχνία. Απόδειξη η βράβευση της ποιητικής συλλογής του Δημήτρη Καμπούρογλου «Η φωνή της καρδιάς μου», γραμμένης στην δημοτική γλώσσα, στα 1873.
Ο Δημοτικισμός στο ξεκίνημά του, που οριοθετείται χρονικώς στα 1880, με κύριο εκφραστή τον λαογράφο, Ν. Πολίτη, υπήρξε μια αγνή και άδολη πρόθεση της λογοτεχνικής διανόησης για μια πιο ανθρωπιστική ανασύνθεση της εθνικής μας ζωής. Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του κινήματος του Δημοτικισμού έπαιξε η Εθνική Εταιρεία (αρχές της δεκαετίας του 1890), η οποία λειτούργησε σύμφωνα με τα πρότυπα και τις υποδείξεις των αγγλικών τεκτονικών Στοών. Για να πετύχουν τον διχασμό της πνευματικής ηγεσίας, με την υποκίνηση τεχνητής γλωσσικής διαμάχης μεταξύ δημοτικισμού-λογιωτατισμού, έπρεπε να προσεταιριστούν την προοδευτική αστική ελληνική διανόηση (που τότε εκπροσωπούσε τον Δημοτικισμό), ώστε να παρασύρουν τις λαϊκές μάζες στην υιοθέτηση των υπόπτων στόχων τους.
Θα καταφύγω εδώ σε ένα βιβλίο, για το οποίο έχουν γραφεί άπειρες γνώμες, από «συνωμοσιολογικές» έως ιδιαιτέρως ψύχραιμες και το οποίο έχει διχάσει τόσο πολύ τον κόσμο, με το κύριο ερώτημα αν όντως υπήρξαν κάποιου είδους πρακτικά, κατά το 1ο Σιωνιστικό Συνέδριο, στην Βασιλεία της Ελβετίας, εν έτει 1897, που κυκλοφόρησαν σε βιβλίο υπό τον τίτλο «Μυστικά Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών» και που περιγράφουν ένα εφιαλτικό μέλλον για τον πλανήτη, βιβλίο που έχω διαβάσει και που κατέχω. Μεταξύ των άλλων δε γράφεται κάτι που αφορά το θέμα μας (16ο Κεφάλαιο), περί κατάργησης των κλασικών σπουδών και της σταδιακής αντικατάστασής τους από τις εμπειρικές γνώσεις. Δυστυχώς έχουμε από καιρό παρατηρήσει πως επαληθεύονται ολοένα οι «προφητείες» αυτού του Κεφαλαίου, με την αμφισβήτηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών, που κατά τύχη(!!) συμπίπτει χρονικώς με την μεθοδευμένη αλλοίωση και ισοπέδωση της σύγχρονης γραπτής μας γλώσσας (μονοτονικό, ατονικό, φωνητική γραφή), οι οποίες ολοκληρώνονται κάτω από τα λάβαρα του δημοτικισμού, που παραπλανητικώς ανεμίζουν οι κάπηλοι της γλώσσας του ενθουσιώδους μεν αλλά απληροφόρητου λαού, παρασύροντάς τον.
Στα πρώτα χρόνια του αιώνα μας ο «Ψυχαρισμός» κατάφερε με τις ακρότητές του να παρασύρει τους διανοουμένους του ελλαδικού και παροικιακού ελληνισμού σε γλωσσικές έριδες, που έφτασαν μέχρι και σε αιματηρές συγκρούσεις (Ευαγγελικά 1901, Ορεστειακά 1903). Είναι χαρακτηριστική η διαπίστωση ότι την ίδια ώρα που η ξένη διπλωματία είχε παρασύρει λαό και διανόηση σε ανύπαρκτους στην ουσία γλωσσικούς καυγάδες, στην Μακεδονία κρινόταν η τύχη των ελληνικών πληθυσμών. Υπήρξε μια άθλια μεθόδευση, με σκοπό να εμπλέξει και την εκκολαπτόμενη αριστερή διανόηση στις γλωσσικές διαμάχες και να πολιτικοποιήσει το θέμα, πράγμα το οποίο κατόρθωσε.
Απτά παραδείγματα αποτελούν οι προτροπές του Γάλλου «ελληνιστή», Louis Roussel, ο οποίος προτρέπει από το Παρίσι τους Έλληνες δημοτικιστές της εποχής του (η ορθογραφία δική του): «...Γιατί να κρατά η ελληνική γλώσσα τόνους και πνεύματα... ν’ απλοποιήσετε λοιπόν το πολύπλοκο σύστημα των τόνων και των πνευμάτων. Καλίτερα όμος ν απλοπιίσετε κε το γενικό σίστιμα τις ορθογραφίας. Και καλήτερο ακόμα να καταργηθούν τα ελληνικά στοιχεία... Η μεταγραφή σε λατινικά στοιχεία είναι εύκολη, προστέτει και τα μπ, ντ, γκ, που με το αταίριαστο πια ελληνικό γράψιμο, είναι πότε b, d, g πότε mb, nd, ng ...» (Περιοδικό «Νέα Εστία», τεύχος 379, 15 Μαρτίου 1943, Αθήνα). Στο τεύχος αυτό υπήρξε αφιέρωμα του Γ. Βαλέτα στους Γάλλους «ελληνιστές», Hubert Pernot και Louis Roussel, που έγινε με την ευκαιρία της εκδόσεως βιβλίου από τον Ι. Θ. Κακριδή με το μονοτονικό σύστημα, πράγμα που προκάλεσε νέες γλωσσικές αντεγκλήσεις, μέσα στα μαύρα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Η ιστορία θα κρίνει αν οι Έλληνες αριστεροί εκπαιδευτικοί έπεσαν στην παγίδα των ξένων ανθελλήνων ή ενεργούσαν κατά συνείδηση, όταν ο Δημήτρης Γληνός, δημοσίευσε στην Αθήνα, στα περιοδικά «Νέος Δρόμος» (Φεβρουάριος 1929) και «Πρωτοπορία», (Μάρτιος 1930), τις προτάσεις του για την «θεραπεία της αγραμματοσύνης» (η ορθογραφία δική του): «...Η σημερινή ορθογραφία δεν μπορεί να κρατηθεί. Οι λύσεις είναι τρεις: 1) Να καταργηθούν τόνοι και πνέβματα. Να καταργηθούν τα διπλά σύμφωνα από παντού. 2) Να εισαγάγουμε την φωνητική ορθογραφία. 3) Να πάρουμε το λατινικό αλφάβητο. Την τρίτη λύση την θεωρούμε την καλύτερη, γιατί πρώτα μας εισάγει μορφικά στην οικογένεια των εβρωπαϊκών λαών, έπειτα λύνει με μιας ολόκληρο το ορθογραφικό πρόβλημα...».
Ας μην ξεχνάμε, ότι την εποχή εκείνη, η πατρίδα μας προσπαθούσε να ξαναβρεί τον εαυτό της, έπειτα από την μεγαλύτερη τραγωδία του σύγχρονου Ελληνισμού, την Μικρασιατική Καταστροφή.
Συνεχίζεται…
* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας
Αφήστε ένα σχόλιο