ΜΕ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΤΗΣ ΓΝΩΜΗΣ (Φ. 1949)

 

  

Του Ευάγγελου Δ. Κόκκινου, του νεότερου, δημοσιογράφου, γεωπολιτικού αναλυτή

Από τις μεγαλόπνοες υποσχέσεις για ανάκαμψη μετά την κρίση έως τη σαγηνευτική ρητορική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι Έλληνες έχουν πιστέψει σε πολλές ουτοπίες. Μας είπαν ότι η λιτότητα ήταν μια προσωρινή αναγκαιότητα, ότι η αλληλεγγύη της ΕΕ θα εξασφάλιζε μακροπρόθεσμη ευημερία και ότι η δημοκρατία, αποκατεστημένη σαν σήμερα μετά τη χούντα, θα ωριμάσει σε ένα σταθερό, δίκαιο και αξιοκρατικό σύστημα. Ωστόσο, σήμερα, βρισκόμαστε σε έναν ατέρμονο κύκλο οικονομικής αστάθειας, δημοκρατικής διάβρωσης και γεωπολιτικής έντασης. Η υποσχόμενη ουτοπία όχι μόνο δεν έφτασε, αντιθέτως συγκάλυψε την αργή οικοδόμηση μιας δυστοπικής πραγματικότητας.

Πολιτικά, η ψευδαίσθηση παραμένει. Οι ηγέτες όλου του φάσματος πωλούν οράματα ανανέωσης, εθνικής αξιοπρέπειας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Αλλά κάτω από την επιφάνεια κρύβεται ένας βαθύς κυνισμός: μια παγιωμένη πολιτική τάξη, πελατειακές σχέσεις που καμουφλάρονται συνεχώς σε νέες μορφές και θεσμοί που συχνά υπηρετούν την εξουσία αντί για τον λαό. Σε αυτή την κατασκευασμένη ουτοπία, οι εκλογές αποτελούν τελετουργίες συναίνεσης και όχι εργαλεία ουσιαστικής αλλαγής. Η δημοκρατία υπάρχει, αλλά χωρίς τον «δήμο».

Οικονομικά, στον ελληνικό λαό είπαν ότι οι θυσίες θα οδηγήσουν στην αναγέννηση. Αλλά οι στατιστικές -αν και σταθεροποιητικές στα χαρτιά- αποκρύπτουν τον ανθρώπινο πόνο. Μια χαμένη γενιά νέων που αναγκάστηκε να μεταναστεύσει, ολόκληρες περιοχές που ξεκληρίστηκαν, μια μεσαία τάξη που κατακερματίστηκε. Η υπόσχεση της τεχνοκρατίας και της ανάπτυξης με γνώμονα την αγορά καλλιέργησε ένα πολιτικό τέρας όπου η επιβίωση συχνά ξεπερνά την αξιοπρέπεια.

Και τώρα, καθώς ο πόλεμος επανεμφανίζεται στο κατώφλι της Ευρώπης και η Ανατολική Μεσόγειος μετατρέπεται σε σημείο ανάφλεξης, μια άλλη ουτοπία - η ασφάλεια μέσω συμμαχιών - δοκιμάζεται. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ υποτίθεται ότι θα προστάτευαν την Ελλάδα από την περιφερειακή αστάθεια. Αντ' αυτού, βρισκόμαστε μπλεγμένοι σε παγκόσμια παιχνίδια ισχύος, όλο και πιο ευάλωτοι σε πιέσεις που δεν οφείλονται σε εμάς. Οι αμυντικοί προϋπολογισμοί διογκώνονται, αλλά η εθνική ασφάλεια μοιάζει εύθραυστη. Οι προσφυγικές ροές, οι υβριδικές απειλές και η ενεργειακή ανασφάλεια αποκαλύπτουν πόσο λίγο έλεγχο έχουμε πραγματικά.

Αυτό που κάνει τη δυστοπία ύπουλη δεν είναι η απουσία τάξης, αλλά η παρουσία μιας τάξης που ωφελεί τους λίγους εις βάρος των πολλών -ενώ πείθει τους πολλούς ότι τα πράγματα προχωρούν μπροστά. Μια δυστοπία δεν είναι πάντα ένα αστυνομικό κράτος. Μερικές φορές, είναι απλώς μια χώρα όπου η ελπίδα είναι λιγοστή, η αλήθεια εκλίπει και μόνο η αυταπάτη κρατάει το σύστημα ενωμένο.

Ο ελληνικός λαός δεν είναι αφελής. Αλλά η κόπωση γεννάει τη συγκατάβαση. Αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την πραγματικότητα, πρέπει πρώτα να κάνουμε τον απολογισμό μας και να ξεκινήσουμε από την αρχή χτίζοντας ένα κράτος χωρίς ψευδαισθήσεις, χωρίς ουτοπίες, αντικρίζοντας την αλήθεια κατάματα.