Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1740
Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ
|
«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»
Λέξεις της επικαιρότητας - 50
Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης
Καθηγητής Μουσικής
Μας δίνει όμως τροφή να συνεχίσουμε την ετυμολογική προσέγγιση πολλών επίκαιρων εννοιών, φράσεων, εκφράσεων…
Για να πάρεις χαμπάρι το τι μαγειρεύουν καθημερινώς οι πολιτικοί μας σωτήρες και πόσες υπόγειες διαδρομές (κυρίως χρήματος) εξυπηρετούν, ή πρέπει να είσαι ο ίδιος ντετέκτιβ ή να βάλεις κάποιον να παρακολουθεί την Διαύγεια, που μόνον τέτοια δεν είναι.
Ο ντετέκτιβ , που λέτε, είναι αγγλική λέξη, σημαίνει αυτόν που αποκαλύπτει αλλά με ρίζα ως συνήθως ελληνική κι ακούστε την διαδρομή (όχι χρήματος πάντως). Πρόκειται για το όργανο (όχι μουσικό) στλεγγίς ή στελγίς , δια του οποίου οι αθλητές έβγαζαν, απέξεαν την σκόνη και τον ιδρώτα. Η λέξη έδωσε στην λατινική το ρήμα de+stergo (=σφουγγίζω) κι από κει πέρασε μόνον στην αγγλική και την γαλλική ως detective και détective (ρήμα detect = αποκαλύπτω).
Στο τέλος των υπογείων αυτών διαδρομών υπάρχει συνήθως ένα «μικρό» δωράκι, για τους εμπνευστές αυτών (των διαδρομών), που ο λαός μας, εκτός πολλών άλλων ευφυών εκφράσεων, το λέει και ρεγάλο , «δωράκι», που δίνει προφανή χαρά στον παραλήπτη. Η λέξη αποτελεί αντιδάνειο εκ της ιταλικής και της ισπανικής ( regalo =δώρο) αλλά προέρχεται εκ του ελληνικού ρήματος ορέγω (=εκτείνω, ευθύνω το χέρι, διευθύνω, κυβερνώ), εξ ου και ο ρήγας (=βασιλιάς), o μαχαραγιάς (=μέγας ρήγας), που τροφοδότησε την δημιουργία πολλών μα πολλών ξένων λέξεων. Το ρήμα στην μέση φωνή ( ορέγομαι ) σημαίνει επιθυμώ και εξ αυτού η γαλλική ονόμασε την τέρψη régal , regalo η ιταλική και η ισπανική το δώρο, όπως προείπαμε, και η αγγλική regale , την ευωχία. Μεγάλες χαρούλες, λοιπόν, κάνει ο μεσολαβήσας και με το ρεγάλο που λαμβάνει, φυσικό είναι να πλέει σε πελάγη ευωχίας. O tempora o mores..!!!
Βεβαίως, ένα απευκταίο σενάριο για τον τυχερούλη είναι να έχει ανακαλύψει κάποιος ντετέκτιβ τα έργα του και να τον βγάλει στην …σέντρα. Το σενάριο ( scenario ) έχει προφανώς ελληνική καταγωγή αλλά αποτελεί αντιδάνειο εκ της ιταλικής και της αγγλικής. Η ρίζα είναι η λέξη σκηνή ή σκηνά , που οι Λατίνοι έλαβαν αυτούσια και, αφού πήραν πρώτα το θέατρο, δημιούργησαν την θεατρική σκηνή ως scena . Οι Ιταλοί την είπαν ομοίως, οι Γάλλοι scène , οι Ισπανοί escena , οι Άγγλοι scene και οι Γερμανοί Szene . Το κείμενο, τώρα, που χρησιμοποιείται για τις διάφορες σκηνές λέγεται σενάριο, στην γαλλική είναι scénario , στην ισπανική escenario και στην γερμανική Szenario .
Όλοι αυτοί και άλλοι πολλοί νομίζουν πως αποτελούν δόξα για το πολιτικό σύστημα, αφού τους δοξάζουν και τους λιβανίζουν τα βοθροκάναλα (προφανώς δεν αναφέρομαι μόνον στα ελληνικά αλλά και στα παγκόσμια). Άλλη λέξη για την δόξα, την φήμη είναι το κλέος , το οποίο είναι «υπεύθυνο» για τις λέξεις στις λατινογενείς γλώσσες με την έννοια της δόξας. Στα λατινικά με αλλαγή του c (κ) σε g, έγινε glori (=δόξα, κλέος). Οι Γάλλοι λένε την δόξα gloire , οι Ιταλοί και οι Ισπανοί gloria , οι Άγγλοι glory και οι Γερμανοί Glorie .
Δόξα και τιμή, λοιπόν, στους …άτιμους!! Δεν θα μας πείσουν εύκολα…
* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας
Αφήστε ένα σχόλιο