ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΚΟΡΩΝΟΪΟΥ φ.1724

 

Χριστούγεννα στην εποχή του κορωνοϊού

του Αλέξανδρου Κωστάρα*

Η επιδημία του κορωνοϊού, που ενέσκηψε αιφνιδίως στις αρχές αυτού του δίσεκτου έτους, εξακολουθεί να πλήττει ανελέητα με το δεύτερο και πιο επικίνδυνο κύμα της όχι μόνο την χώρα μας αλλά ολόκληρο τον πλανήτη. Μας ανάγκασε να γιορτάσουμε το Πάσχα αποκομμένοι από τις Εκκλησίες, λόγω του «λουκέτου» που αντισυνταγματικώς επέβαλε η Πολιτεία σε αυτές. Στις ίδιες περίπου συνθήκες – με τις Εκκλησίες όμως τώρα «Κολυμβήθρες του Σιλωάμ», αφού θα είναι ανοικτές στους ελάχιστους που θα προλάβουν να μπουν μέσα – καλούμαστε να υποδεχθούμε αυτά τα Χριστούγεννα το Θείο Βρέφος. Το απαγορευτικό της μέθεξης στον Γολγοθά και στον Επιτάφιο Θρήνο, που βιώσαμε την άνοιξη, γίνεται τώρα μέσα στο καταχείμωνο καραντίνα της Φάτνης. Πάλι για την προστασία της δημόσιας υγείας από τον κορωνοϊό. Επί του παρεξηγημένου αυτού προβλήματος από πολλούς πρέπει να υπογραμμισθούν εδώ ορισμένες σκέψεις.

Ουδείς αμφισβητεί ασφαλώς την σπουδαιότητα που έχει για όλους μας αυτό το αγαθό, το οποίο αποτελεί αδιαπραγμάτευτο μέγεθος στην ζωή μας. Οχι τόσο, επειδή το επιτάσσει το Σύνταγμα στα άρθρα 2 και 5 παρ. 5 αυτού, αλλά διότι είναι η ανάσα του καθενός από εμάς. Ενώ λοιπόν είναι αδιαμφισβήτητη η ανάγκη προστασίας της δημόσιας υγείας, ισχυρός αντίλογος προβάλλεται από πολλούς ως προς την αναγκαιότητα της λήψης ορισμένων μέτρων, τα οποία αποβλέπουν μεν στην διαφύλαξη αυτής, πλήττουν όμως ανεπίτρεπτα άλλα απολύτως προστατευόμενα από το Σύνταγμα δικαιώματα, όπως είναι το δικαίωμα στην θεία λατρεία, που απορρέει από την κατοχυρωμένη στο άρ. 13 του Συντάγματος ελευθερία της θρησκευτικής συνειδήσεως. Λες και δεν υπάρχει τρόπος να διαφυλαχθούν και τα δύο αγαθά: Και η δημόσια υγεία και η θεία λατρεία των πιστών. Ενα απλό ξεφύλλισμα του Συντάγματος μας δείχνει την ευταξία που το διέπει, η διαμόρφωση της οποίας δεν αφήνει περιθώρια να εμφανιστούν αδιέξοδα στην άσκηση των διαφόρων ελευθεριών που κατοχυρώνει. Αρκεί βέβαια να οριοθετήσει κάποιος σωστά το πεδίο εφαρμογής τους. Και να πάψει ασφαλώς να βλέπει τους πιστούς ως ανεγέλεγκτα «κοπάδια».

Στο πλαίσιο αυτής της οριοθέτησης παρατηρούμε ότι είναι άλλο πράγμα οι περιορισμοί στην άσκηση της θείας λατρείας, που τους απαγορεύει το άρ. 13 του Συντάγματος, και άλλο η λήψη προστατευτικών της δημόσιας υγείας μέτρων κατά την επιτέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων των πιστών, που τα επιτρέπει το Σύνταγμα. Περιορισμούς στην άσκηση της θείας λατρείας συνιστούν π.χ. τα «λουκέτα», οι «καραντίνες» και οι «Κολυμβήθρες του Σιλωάμ», που επιβάλλει η Κυβέρνηση στις Εκκλησίες και μάλιστα στις πιο ευαίσθητες λειτουργικά περιόδους, όπως είναι η Μεγάλη Εβδομάδα, οι Εορτές του Αγίου Δωδεκαημέρου κ.ά. Αντιθέτως προστατευτικά της δημόσιας υγείας μέτρα είναι οι μάσκες, οι αποστάσεις, τα απολυμαντικά και άλλα συναφή. Μόλις που χρειάζεται βέβαια να τονιστεί εδώ ότι δεν νομιμοποιείται η Κυβέρνηση να αντιστρέφει την βούληση του Συνταγματικού Νομοθέτη και να μετατρέπει τους απαγορευμένους από αυτόν περιορισμούς στην άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας σε «αγχόνες» αυτής με τις αποφάσεις της. Από την άποψη αυτή είναι πρόδηλες οι λογικές και νομικές πλημμέλειες στο Διάταγμα του Καίσαρα που «φυλακίζει» την ελευθερία της θρησκευτικής συνειδήσεως των πιστών και τους κρατάει μακρυά από την Φάτνη. Οι σκέψεις αυτές δεν εκφράζουν κάποιο ζηλωτισμό, αλλά μόνο την βαθειά προσήλωση στην συνταγματική νομιμότητα και τον σεβασμό σε αυτό που είναι και εκπροσωπεί η Εκκλησία. Δεν πρέπει να λησμονούμε άλλωστε ότι κάθε επιδημία έχει την δική της ώρα με τους «δείκτες» του «ρολογιού» της να «σημαδεύουν» όλο το φάσμα της ζωής μας επάνω στο «καντράν» της δημόσιας υγείας. Είναι η ώρα της ευθύνης όλων. Της Πολιτείας και των πολιτών. Του Κλήρου και των πιστών. Και μας υποχρεώνει όλους να ρυθμίσουμε τα «ρολόγια» μας σε αυτή την ώρα. Ούτε τα «ρολόγια» της Πολιτείας ούτε όμως και τα «ρολόγια» της Εκκλησίας και των πιστών επιτρέπεται να «πηγαίνουν πίσω» από αυτή την ώρα.

Κάποιοι απλουστεύουν τα πράγματα και προσπερνώντας τα προβλήματα που επισημάναμε πιό πάνω θυμούνται πάλι, όπως και το Πάσχα, την «κατ’ οίκον Εκκλησία». Προτείνουν τώρα, σε όσους θα στερηθούν τον Εκκλησιασμό τις Χριστουγεννιάτικες Εορτές, να κάνουν φέτος «Φάτνη» την καρδιά τους, για να έλθει να ξαναγεννηθεί μέσα σε αυτήν ο Χριστός. Οι προτείνοντες μιλούν εδώ για το αυτονόητο! Σε όλα τα Χριστούγεννα της ζωής μας, με ή χωρίς καραντίνα στις Εκκλησίες, η διαμορφωμένη σε «Φάτνη» καρδιά των πιστών αποτελεί ουσιαστική λατρευτική προϋπόθεση. Εάν αυτή λείπει, δεν θα μπορέσει να γιορτάσει ποτέ κανείς σωστά τα Χριστούγεννα. Θα μένει πάντα στο «περίβλημα» μιας εξωτερικής λατρευτικής κοινοτυπίας, από την οποία θα απουσιάζει η «ψίχα» της: Ο Χριστός. Ο Λόγος του Θεού δεν εισέρχεται ποτέ, για να ξαναγίνει Θείο Βρέφος, σε καρδιές που έχουν την ταμπέλα ή ένα φκιασιδωμένο διάκοσμο Φάτνης, αλλά σε καρδιές που συγκεντρώνουν τα γνωρίσματα αυτής. Και πρωτίστως την ταπείνωση, που προβάλλει η Φάτνη. Ο Χριστός, αν και Βασιλιάς, δεν προτίμησε φωτόλουστα βασιλικά λίκνα και βασιλικές τιμές, για να μας αναγγείλει την άφιξή Του στην γη. Διάλεξε το σκοτεινό και φτωχικό Σπήλαιο των αλόγων, για να το φωτίσει με το δικό Του αστραφτερό Φως και να το λαμπρύνει με τα πλούσια Δώρα Του που έφερε στους ανθρώπους. Ενας πιστός λοιπόν που έχει κάνει «Φάτνη» την καρδιά του αποζητεί, παρ’ όλα αυτά, την Εκκλησία αυτές τις Αγιες Ημέρες, για να συνδεθεί λατρευτικά ορθά μαζί τους. Ολα μπορεί να τα πάρει ο πιστός από την «Φάτνη» της καρδιάς του. Δύο μόνο πράγματα θα του λείπουν. Και είναι τα σπουδαιότερα στοιχεία της θείας λαυτρείας: Η πνευματική ατμόσφαιρα αυτής και η συμμετοχή του στην Θεία Ευχαριστία, τις οποίες δεν μπορεί να του εξασφαλίσει η «κατ’ οίκον Εκκλησία».

Αυτές λοιπόν οι Χριστουγεννιάτικες Γιορτές μπορεί να είναι «τυλιγμένες» στον φόβο, στη μοναξιά και στη μιζέρια των αριθμών (στις Εκκλησίες, στους δρόμους ή στο γιορτινό τραπέζι), κρύβουν όμως μέσα τους την ελπίδα ότι όλα αυτά θα αποτελέσουν σε λίγο θλιβερή ανάμνηση, καθώς ο «Θησέας» «σήκωσε πανιά» και πλέει προς την «Κρήτη», όπου πρόκειται να αναμετρηθεί με τον «Μινώταυρο» κρατώντας ως φονικό όπλο μια σύριγγα. Είναι το εμβόλιο που δεν το περιμένουν μόνον οι «Αθηναίοι», για να λυτρωθούν από τον «φόρο του αίματος», που «πληρώνουν» στο τέρας, αλλά ολόκληρη η ανθρωπότητα, αφού ο «Μινώταυρος» έχει «φωλιάσει» σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου και «καταβροχθίζει» αχόρταγα όσους συναντάει.

* Ο Αλεξάνδρος Π. Κωστάρας , είναι Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης