Header Ads

Μονοτονικό και Μονοσύλλαβες λέξεις! Πότε τονίζονται;

Φ.1793

  

Γράφει: Η Ροδοθέα Κελλάρη *

Σε διάφορα δημοσιευμένα κείμενα, ακόμη και στους υπότιτλους στην τηλεόραση, διαπιστώνουμε ότι πολλές φορές δεν τίθενται τόνοι εκεί που πρέπει, ενώ τίθενται εκεί που δεν πρέπει. Κύρια «θύματα» της άγνοιάς μας, οι μονοσύλλαβες λέξεις!!!

Σύμφωνα με την σχολική γραμματική, οι κανόνες του μονοτονικού συστήματος που ισχύουν στην ελληνική εκπαίδευση από το 1982 είναι οι εξής:

1) Τόνο παίρνει κάθε λέξη που έχει δύο ή περισσότερες συλλαβές . Αυτό ισχύει και στην περίπτωση που η λέξη παρουσιάζεται ως μονοσύλλαβη ύστερα από έκθλιψη ή αποκοπή, όχι όμως όταν έχει χάσει το τονισμένο φωνήεν από αφαίρεση, π.χ. ούτ' αυτός, κόψ' τον, αλλά θα 'θελε, μου 'πε.

2) Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τόνο . Θεωρούνται μονοσύλλαβοι και μένουν άτονοι οι συνιζημένοι τύποι (δύο φωνήεντα που προφέρονται μαζί σε μια συλλαβή), π.χ. μια, για, γεια, πια, πιο, ποιος-ποια-ποιο, νιος, να πιω κ.ά. Προσοχή στη διαφορά: μια- μία, δυο- δύο, ποιον - το ποιόν, το βιος - ο βίος.

Εξαιρούνται, ωστόσο και παίρνουν τόνο:

α) Ο διαζευκτικός σύνδεσμος ή , π.χ.: ή αυτός ή εσύ.

β) Τα ερωτηματικά πού και πώς, παίρνουν τόνο είτε βρίσκονται σε ευθεία ερώτηση είτε σε πλάγια , π.χ., Πού πήγες; (ευθεία) – Δε μας είπες πού πήγες (πλάγια)

Το που όταν είναι επίρρημα, αντωνυμία ή σύνδεσμος και το πως όταν είναι σύνδεσμος ΔΕΝ παίρνουν τόνο π.χ.: Αυτό που σου είπα.

Τόνο επίσης παίρνουν το πού και το πώς σε περιπτώσεις, όπως οι παρακάτω: Πού να σου τα λέω. Από πού κι ως πού. Πού και πού. Αραιά και πού. –Τους έστειλες το γράμμα; –Πώς! Πώς βαριέμαι! Κοιτάζω πώς και πώς να τα βολέψω.

γ) Οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών (μου, σου, του, της, τον, την, το, μας, σας, τους, τις, τα), όταν στην ανάγνωση υπάρχει περίπτωση να θεωρηθούν εγκλιτικές, π.χ. Η μητέρα μού είπε ( = η μητέρα είπε σ΄ εμένα), ενώ Η μητέρα μου είπε ( = η δική μου μητέρα είπε)• Η δασκάλα μάς τα έδωσε ( Η δασκάλα τα έδωσε σ΄ εμάς), ενώ η δασκάλα μας τα έδωσε ( = η δική μας δασκάλα τα έδωσε).

δ) Οι μονοσύλλαβες λέξεις, όταν συμπροφέρονται με τους ρηματικούς τύπους μπω, βγω, βρω, 'ρθω σε όλα τα πρόσωπα και τους αριθμούς και προφέρονται εμφατικά, π.χ. θά 'ρθω (προφέρουμε δυνατότερα το θά), θά 'ρθεις, αλλά θα 'ρθεις (προφέρουμε δυνατότερα το 'ρθεις)•νά βγω- να βγω• θα τού ΄ρθει- θα του ΄ρθει• να τά βρει- να τα βρει κτλ.

3) Όπου ακούγεται δεύτερος τόνος, σημειώνεται, π.χ. πήγαινέ τους.

Ως εκ τούτου, οι ερωτηματικές αντωνυμίες «τι» και «ποιος-ποια-ποιο» δεν είναι γραμματικώς ορθό να τονίζονται, ως μονοσύλλαβες λέξεις.

Η γλώσσα μας με την πάροδο των δεκαετιών απλοποιείται. Πλην όμως, υπάρχουν ακόμη κάποιοι κανόνες γραμματικής και τονισμού που έχουν λόγο ύπαρξης. Καλό είναι να τους θυμόμαστε και να προσπαθούμε να τους εφαρμόζουμε. Δεν είναι πάντα εύκολο, αλλά αξίζει η προσπάθεια…

*Η Ροδοθέα Κελλάρη
είναι φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής



Δεν υπάρχουν σχόλια