Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1697

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 10

ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ
(ο ιός παραθερίζει στα ελληνικά νησιά)

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης Καθηγητής Μουσικής

Κατά τα φαινόμενα, ο θανατηφόρος και πανταχού πετών και ευρισκόμενος ιός έχει ξεφουσκώσει. Βαρέθηκε κι αυτός να παίρνει αβέρτα ψυχές και είπε να πάει διακοπές. Και μάλιστα ασφαλείς πληροφορίες τον θέλουν να παραθερίζει (όχι θερίζει) στα ελληνικά νησιά, να γνωρίσει τα μυστικά μας, που μας κάνουν άτρωτους στις επιδρομές του. Τόσες χιλιάδες θύματα έπεσε έξω στις προβλέψεις του ο εθνικός …ψάλτης. Κι αυτοί που πέθαναν, από …καρκαλέτσι πήγαν! 

Έβαλε, που λέτε, τα σορτσάκια του, τα λαχούρ πουκάμισα, σαγιονάρες (όχι κινέζικες, τις έχει βαρεθεί να τις φοράει τόσα χρόνια εκεί στα εργαστήριά τους), καπέλο καουμπόϊκο και ρίχτηκε… 

Το πρώτο που θέλει να διερευνήσει, αραχτός και λάιτ, είναι να γευτεί το διάσημο ελληνικό φραπέ. Το φραπέ, που λέτε, είναι γαλλική λέξη (frapper= χτυπάω) αλλά έχει ελληνική ετυμολογία, εκ του (F)ραπίζω (=χτυπώ, ραπίς είναι η ράβδος και ριπή το ράπισμα). Οι Ιταλοί και οι Ισπανοί δεν έχουν λέξη με αντίστοιχη ρίζα. Έχουν όμως οι Άγγλοι και οι Γερμανοί. Rap (=χτυπώ) και Rapier (=ράβδος). 

Παρήγγειλε, λοιπόν, και ήπιε το φραπέ του και μετά πέρασε σε μια μποτίλια ελληνικό κρασί χύμα, με μεζέ πάντα. Η μποτίλια είναι αντιδάνειο εκ της ιταλικής (bottiglia), προερχόμενο εκ της λατινικής buticula, buttis αλλά κι αυτή από την απλόχερη ελληνική βυτίνη ή πητίνη (=φιάλη). Στην γαλλική είναι bouteille, στην ισπανική botella, στην αγγλική bottle και στην γερμανική Flasche (προφανώς εκ του φιάλη, φλάσκα, στην καθομιλουμένη). 

Όσο για τον μεζέ, μην κοκκινίσετε, όταν ακούσετε από πού προέρχεται. Μπορεί να είναι τουρκικής προφοράς αλλά εδώ οι Τούρκοι δεν ξέφυγαν πολύ. Ίσως τους …άρεσε, ποιος ξέρει τα εσώψυχά τους; Προέρχεται, λοιπόν, από τα μέζεα, τα γεννητικά όργανα των ζώων, που εθεωρούντο εκλεκτό έδεσμα. Ονομάστηκαν μέζεα επειδή βρίσκονται στο μέσον της ουράς [«Μέζεα τα αιδοία· ότι μέσα εισί της ουράς, μέσεα όντα· Σικελοί δε και Ταραντίνοι μέσα αυτά αποκαλούσιν..» (Ετυμολογικόν το Μέγα, σελ 575)]. Μην του πείτε όμως τι ακριβώς έφαγε με τον μεζέ, γιατί μπορεί «να τα πάρει» και ν’ αρχίσει πάλι τις … πανδημίες. Για τέτοια είμαστε τώρα! Μην μελετήσετε καθόλου τα …αμελέτητα κι ούτε να του δείξετε το φύλλο της εφημερίδος. 

Αφήστε τον με την εντύπωση πως είμαστε από εκλεκτό σόι. Σόι λένε οι Τούρκοι τους δικούς μας, το συγγένιο. Είναι παρατονισμένη η κτητική αντωνυμία σοι (=οι δικοί σου). 

Άμα τον συναντήσετε, που το απεύχομαι, να του πείτε να πάει κατά Τουρκία μεριά, σ’ εκείνων το σόι, που ’ναι και μεγάλο, μπας και γλυτώσουμε απ’ αυτούς και τους τσαμπουκάδες τους. 

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας