Στέφανος Μίλλερ (1942 – 2021) Φ.1784

Ένας λαμπρός επιστήμων – Ένας ξεχωριστός άνθρωπος

  

Γράφει και παρουσιάζει ο Θεόδωρος Ν. Σαρέλας

Πρόσφερε πολλά στον τόπο μας. Αγαπούσε την Ελλάδα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να πολιτογραφηθεί Έλληνας, να πάρει την Ελληνική υπηκοότητα.

Ο Μίλλερ ήταν Αμερικανός με σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον• διετέλεσε καθηγητής Κλασσικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϋ και διευθυντής της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα κατά το διάστημα 19821987. Υποειδικότητά του ο αθλητισμός κατά την αρχαιότητα.

Έργο ζωής του η αποκάλυψη και ανάδειξη της αρχαίας Νεμέας. Όταν ο Μίλλερ πρωτοήρθε στη Νεμέα το 1973, αυτός ο αρχαιολογικός χώρος δεν υπήρχε. Το μόνο που διέκρινε ο επισκέπτης ήταν τρεις κίονες όλοι κι όλοι που είχαν απομείνει όρθιοι από τον ναό του Δία. Από τότε και μέχρι τον θάνατο του, επί μισό σχεδόν αιώνα, ο Μίλλερ εργάσθηκε αόκνως, συστηματικώς, με αυταπάρνηση για την αποκάλυψη της αρχαίας Νεμέας. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από τα επίτευγματά του;

Το αρχαίο στάδιο αρχικά ήταν καλυμμένο εντελώς με χώματα. Ο Μίλλερ ήδη από το θέρος του 1974. λίγο πριν γίνει η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, είχε εντοπίσει την θέση του. Ήξερε πού βρισκόταν Δεν μπορούσε όμως να ολοκληρώσει την ανασκαφή, γιατί ένας επαρχιακός δρόμος περνούσε από τις παρυφές του. Ο Μίλλερ αγωνίσθηκε επί δεκαπέντε χρόνια για την εκτροπή αυτού του δρόμου.

Όταν το πέτυχε, απεκαλύφθη το αρχαίο στάδιο σε όλο του το μεγαλείο, ανέπαφο. Απεκαλύφθη επίσης η μνημειώδης θολωτή στοά που οδηγεί σε αυτό καθώς και τα αποδυτήρια Ο Μίλλερ συνέλαβε την ιδέα της αναβιώσεως των νεμεακών αγώνων και την υλοποίησε με μεγάλη επιτυχία:.

Κάθε τέσσερα χρόνια στη Νεμέα συρρέουν Έλληνες και ξένοι κάθε ηλικίας για να ζήσουν την μοναδική εμπειρία να τρέξουν στο αρχαίο στάδιο και μετά να στεφανωθούν ως νικητές με στεφάνι από αγριο σέλινο όπως στην αρχαιότητα.

Εκτός από τον αρχαιολογικό χώρο της Νεμέας ο Μίλλερ πρόσφερε στην πατρίδα μας το αρχαιολογικό Μουσείο και τον ναό του Δία μερικώς αναστηλωμένο. Για όλα αυτά το Ελληνικό δημόσιο δεν επιβαρύνθηκε έστω και κατ’ ελάχιστο!. Πού βρήκε χρηματοδότες; Όπως έλεγε ο ίδιος, «Όλη η δουλειά που βλέπετε εδώ, το μουσείο, ο χώρος, η αναστήλωση είναι από. ιδιώτες χρηματοδότες που μου έδιναν λεφτά μέσω ταυ πανεπιστημίου του Μπέρκλευ Ο ίδιος διηγείτο γελώντας πως, όταν περιήρχετο τις Ελληνορθόδοξες εκκλησίες και τους Ελληνοαμερικανικούς συλλόγους της Καλιφόρνιας, της ιδιαίτερης πατρίδας του κάνοντας έκκληση στους όμογενείς να συνεισφέρουν οικονομικά προκειμένου να αναστηλωθεί ο ναός του Δία, δεν τους έλεγε καθ” υπόδειξη των παραγόντων της Ελληνοαμερικανικής κοινότητας- ότι ο ναός ήταν ειδωλολατρικός άφηνε να εννοηθεί .ότι ο ναός που έκειτο σε ερείπια ήταν Χριστιανικός! Μόνον έτσι, του είχαν πει, θα καρποφορούσε η έκκληση του αυτό.

Τα ονόματα των χορηγών τόσο του Μουσείου όσο και του ναού του Δία φρόντισε •όπως έπρεπε για να βρει η πράξη τους μιμητές- να χαραχθούν χρυσοίς γράμμασι σε μαρμάρινη πλάκα στην είσοδο του Μουσείου και σε αρχαιοπρεπή επίσης μαρμάρινη στήλη που έστησε κοντά στο ναό.

Ο Μίλλερ χαιρόταν που πέτυχε αυτό που φαινόταν ακατόρθωτο. Να προσφέρει στην πατρίδα μας ένα μεγάλο πολιτιστικό,καλλιτεχνικόκαιιστορικόκεφάλαιο.Χαιρόταν που συνέβαλε με ανιδιοτέλεια και ιεραποστολικό ζήλο στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας μέσα από τα έσοδα που προκύπτουν για το κράτος από τους πολυπληθείς επισκέπτες αυτού του αρχαιολογικού χώρου. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σε σκεπάζει, Στέφανε Μίλλερ Σε ευχαριστούμε για όλα. Αιωνία σου η μνήμη Είπε ο Στέφαν Μίλλερ για τον θησαυρό των Αηδονιών.

«Το 1976 αρχαιοκάπηλοι μπήκαν- σε ένα αρχαίο νεκροταφείο. Σύλησαν 17-18 τάφους. Οι τάφοι ήταν σκαμμένοι μέσα στον βράχο και δεν διακρίνονταν.

Επί δύο χρόνια αδειάζανε τους τάφους, τους αφήσανε αρχαιολογικά διαταραγμένους, σπάσανε και αφήσανε κτερίσματα που δεν τους ενδιέφεραν -μόνο μια περίπτωση, τους ξέφυγε, ένας τάφος που ήταν μέσο σε γούβα και στό σκοτάδι δεν τον πρόσεξαν. Αφού εκλάπησαν όλα λοιπόν, ήρθε επιτέλους η Αρχαιολογική υπηρεσία και βρήκε αυτόν τον τάφο. (...) Γύρω στο 1995 σε μια δημοπρασία στη Νέα Υόρκη κάποιος έδωσε χρυσά αντικείμενα. Ήταν από τα Αηδόνια. Επεστράφησαν στην Ελλάδα και αργάζονται ο’ ένα δωμάτιο του Αρχαιολογικού Μουσείου της Νεμέας, Ξέρουμε ποιοι είναι οι συλήσαντες τους τάφους! Αν πάμε στη Νέα Νεμέα, θα σου δείξω τα σπίτια τους Είναι παλάτια!

Στενοχωριέμαι κάθε φορά που τα βλέπω.

Το ευχάριστο με τα Αηδόνια είναι ότι οι ντόπιοι συνειδητοποιούν πως εάν δεν είχαν χαθεί από το μέρος τους τόσα ευρήματα -και έχουν Φύγει πολλά- θα είχαν ένα ακόμη μουσείο, πιθανώς ένα ξενοδοχείο στο χωριό.

Κατάλαβαν ότι οι αρχαιοκάπηλοι κλέψαν από αυτούς τους ίδιους Όχι από το κράτος αλλά από τον τόπο» (Πηγή: Lifo 27.11.2013, συνέντευξη από τον καθηγητή Μίλλερ) 

Θεόδωρος Σαρέλας 

Κειμενογράφος