Η σημασία των συναισθημάτων! φ.1710

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

 Η σημασία των συναισθημάτων!

Γράφει - Επιμελείται Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*

Σκέψεις του γνωστού, Κερκυραίου μαέστρου, Μιχάλη Μιχαλόπουλου... 

Με αφορμή την αρθρογραφία του γνωστού στο Κορινθιακό κοινό Κερκυραίου Αρχιμουσικού, Μιχάλη Μιχαλόπουλου, στην εφημερίδα «Κέρκυρα Σήμερα», επικοινωνήσαμε μαζί του και φιλοξενούμε σήμερα τις σκέψεις του για τον ρόλο των συναισθημάτων στον τρόπο διδασκαλίας, στον τρόπο εκτέλεσης μουσικών θεμάτων και γενικότερα στην καλλιτεχνική ωριμότητα των μουσικών και των συνόλων. 

Ο μαέστρος, Μιχάλης Μιχαλόπουλος, ξεκινώντας από την Κέρκυρα, έκανε εξαιρετικές μουσικές σπουδές εντός κι εκτός Ελλάδος, διηύθυνε ως Αρχιμουσικός και Διευθυντής Σχολών στη Φιλαρμονική Ένωση «Καποδίστριας» επί σειρά ετών, έχει στο ενεργητικό του συνθέσεις πρωτότυπων έργων για ορχήστρα πνευστών οργάνων, πλέον των 1150 διασκευών, που έχουν εκτελεσθεί σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Αυστρία και Πορτογαλία, έχει συμμετάσχει σε πολλές συναυλίες ως Διευθυντής Ορχήστρας εντός κι εκτός Ελλάδος, ενώ πλέον είναι διεθνώς γνωστός. Για το υπόλοιπο του 2020 έχει προγραμματισμένες συναυλίες στη Σικελία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, ευχόμαστε δε να πραγματοποιηθούν παρά την πανδημία…

Ας διαβάσουμε, όμως, τι έχει να μας πει για τα συναισθήματα:

Για να γνωρίζει καλά το σύνολό του, ο μαέστρος πρέπει να καταλάβει απόλυτα το «συναίσθημα».

Το συναίσθημα κυριαρχεί στις ανθρώπινες εσωτερικές αλλαγές, όχι μόνο εκείνες του ίδιου του μαέστρου, αλλά και εκείνες των μελών του συνόλου. «Το συναίσθημα... δεν είναι μόνο μια εσωτερική αλλαγή, αλλά και μια απάντηση στις εξωτερικές συνθήκες. Οι εσωτερικές σωματικές καταστάσεις στο φόβο και το θυμό μπορεί να μην είναι τόσο διαφορετικές, αλλά οι εξωτερικές συνθήκες τους διαφέρουν απότομα... Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι τα συναισθήματα διαφοροποιούνται από την άποψη των αντικειμενικών όρων που τα διεγείρουν-αφυπνίζουν».

Ως εκ τούτου, το συναίσθημα επηρεάζεται βαθιά από τις εξωτερικές συνθήκες. Ο Ulf Dimberg, ένας Σουηδός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα, διαπίστωσε ότι «όταν οι άνθρωποι βλέπουν ένα χαμογελαστό ή θυμωμένο πρόσωπο, τα πρόσωπά τους δείχνουν στοιχεία της ίδιας διάθεσης μέσα από μικρές αλλαγές στους μυς του προσώπου. Οι αλλαγές είναι εμφανείς μέσω ηλεκτρονικών αισθητήρων, αλλά συνήθως δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι».

Δεδομένου ότι τα συναισθήματα διαφοροποιούνται μέσω των εξωτερικών όρων που τα διεγείρουν, θα μπορούσαν να αποτελέσουν βοήθημα ή εμπόδιο για τον μαέστρο. Τα «συναισθήματα» μπορεί να γίνουν ένα «μυστικό όπλο» όσον αφορά στην αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης, διάθεσης, ή χροιάς (ποιότητας τόνου). Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για έναν χορωδιακό μαέστρο να παρατηρήσει τη σχέση των φωνών και των συναισθημάτων. Σε σύγκριση με την οργανική εκτέλεση, οι εσωτερικές αλλαγές πολύ πιο άμεσα επηρεάζουν πλήρως το τραγούδι. Μέσα από το τραγούδι μπορούμε ευθέως και αμέσως να λάβουμε ή να νιώσουμε τη μουσική. Ορισμένοι μελετητές καταλήγουν μάλιστα: «ο φωνητικός μηχανισμός είναι ολόκληρη η ψυχοφυσική προσωπικότητα».

Γι’αυτό «ο καλός δάσκαλος φωνητικής δεν θα συμμετάσχει κυρίως στην ανάπτυξη δεξιοτήτων στη χρήση ορισμένων μυϊκών συνδυασμών, αλλά θα βοηθήσει τον μαθητή του να αποκτήσει ορισμένους τρόπους ακοής και ηχητικής απεικόνισης, ορισμένους τύπους συναισθηματικής αντίδρασης και ελέγχου, ορισμένους τρόπους μετακίνησης και ορισμένες φαντασιώσεις και πνευματική γνώση». Η kinaesthesis (κιναισθησία) είναι η ικανότητα να ανιχνεύει τη θέση, την τοποθεσία, τον προσανατολισμό και την κίνηση του σώματος και των μερών του. «Οι ανώτερες νοητικές διεργασίες είναι σημαντικές για τον έλεγχο της φωνής».

Εκτός από τη φαντασία, το κύριο μάθημα για τους τραγουδιστές είναι να «αισθάνονται» και να αντιλαμβάνονται αν το «φωνητικό μηχάνημα» είναι ή δεν είναι στη σωστή θέση. Επιπλέον, επειδή τα συναισθήματα επηρεάζουν άμεσα τις φυσικές κινήσεις του σώματος, επηρεάζουν σίγουρα τις φωνές. Όταν οι άνθρωποι είναι σε καλή διάθεση, για παράδειγμα, οι μύες τους είναι χαλαροί, ωστόσο, «κατά τη διάρκεια μιας δυσάρεστης συγκίνησης το θωρακο-οσφυϊκό τμήμα του «μη εθελοντικού νευρικού συστήματος (μιας κίνησης που εκτελείται ή ενεργεί χωρίς συνειδητό έλεγχο) προκαλεί ακριβώς το αντίθετο είδος σωματικών διεργασιών».

Τα συναισθήματα, επομένως, επηρεάζουν σημαντικά τις κινήσεις του σώματος και τις δεξιότητες τραγουδιού, με παρόμοιο τρόπο με την «ατμόσφαιρα», που μπορεί να αλλάξει γρήγορα την χροιά. Μόλις τα συναισθήματα που δημιουργούνται από τον μαέστρο ή τους ίδιους τους εκτελεστές αλλάξουν, το αποτέλεσμα θα αντανακλάται στην ίδια τη μουσική σε σημαντικό βαθμό. Μπορούμε να πούμε ότι το μυαλό μας ελέγχει τη μουσική! Διαφορετικοί τρόποι σκέψης και συναισθηματικού ελέγχου είναι οι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους, και επίσης καθορίζουν διαφορετικές προσωπικότητες. Όπως γνωρίζουμε, η προσωπικότητα παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι μουσικοί αποδίδουν και επηρεάζουν τη μουσική ερμηνεία βαθιά.

Όταν σπούδαζα στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Τεχνών της Ταϊπέι στην Ταϊβάν, ο καθηγητής πιάνου μου, Sung-JenHsu (ο οποίος είναι επίσης μαέστρος και φιλόσοφος), χαμογέλασε και είπε, αφού έπαιξα ένα κομμάτι γι ‘αυτόν: «Για να μάθετε ένα άτομο, το μόνο που χρειάζεται είναι να ακούσετε το παίξιμο του». Ήμουν δευτεροετής φοιτητής τότε, κι έτσι δεν κατάλαβα πραγματικά τι εννοούσε. Αφού μεγάλωσα και απέκτησα περισσότερη εμπειρία, αντιλήφθηκα ότι είχε απόλυτο δίκιο. Ας υποθέσουμε ότι δύο μουσικοί, για παράδειγμα, εκτελούν το ίδιο κομμάτι. Αυτός που είναι συναισθηματικά άκαμπτος θα δώσει μια πολύ άμεση απόδοση. Ωστόσο, αυτός με την πιο ευαίσθητη προσωπικότητα μπορεί να δημιουργήσει μια πιο πλούσια απόδοση μέσω της χρήσης της συναισθηματικής ποικιλομορφίας. Ακούγοντας ηχογραφήσεις, μπορεί να παρατηρηθεί ότι οι καλλιτέχνες σε διαφορετικές ηλικίες παίζουν το ίδιο ρεπερτόριο με διαφορετικές ερμηνείες. Αυτό πηγάζει από τις αλλαγές της προσωπικότητας, της σκέψης, και τις απόψεις της ζωής καθώς γερνάμε. Έτσι, η μουσική και η προσωπικότητα έχουν πολλές συγγένειες μεταξύ τους.

Εάν ένας μουσικός επιθυμεί να επιτύχει μια ώριμη καλλιτεχνική ζωή, το να αλλάξει κατάλληλα το μοτίβο της σκέψης του σε συνδυασμό βέβαια με την βελτίωση των τεχνικών δεξιοτήτων, θα ήταν σίγουρα ένα από τα μονοπάτια για την επίτευξη αυτού του στόχου!

Μαέστρο, σ’ευχαριστούμε! Καλή συνέχεια ευχόμαστε!

*Η Εύη Κοκκίνου – Κελλάρη είναι

 Δικηγόρος Διαμεσολαβήτρια 

Υπεύθυνη Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (DPO) 

Δ/νση Γραφείου: Απ. Παύλου 40 – Κόρινθος 

Τηλ. 2741084568 & 6944964225