Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ φ.1701

Η ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑΣ

«Ετυμολογικές προσεγγίσεις»

Λέξεις της επικαιρότητας - 14

Γράφει ο Χρήστος Βλαχογιάννης Καθηγητής Μουσικής

Νεόκοπος λέων ενέσκηψε στην …αυτοκινητική μας πραγματικότητα και είπε να μας την κάνει …πεζή. Της γνωστής οικογενείας, βεβαίως-βεβαίως, της οποίας μας μέλλει να γνωρίσουμε μέχρι και τα δισέγγονα των τριτοξαδέρφων!! Δεν ρουπώνουν με τίποτα!! Ο λέων, που λέτε, θεωρείται ο βασιλιάς των ζώων και λόγω δύναμης αλλά και λόγω ομορφιάς. Ο «δικός» μας λέων τα έχει και τα δύο σε μεγάλες δόσεις. Για την ετυμολογία του λέοντος έχουν αποφανθεί αρκετά λεξικά και ξένων συγγραφέων. Ένα απ’ αυτά είναι του J.B. Hofmann, το οποίο υποστηρίζει πως ο λέων «μετά βεβαιότητος ετυμολογείται εκ του εβραϊκού LAJIS», χωρίς περαιτέρω επεξήγηση. Έλα όμως που δεν είναι εβραϊκό. Ο λέων ή λις (με περισπωμένη) ετυμολογείται εκ του ρήματος λάω, λεύσω, που σημαίνει ατενίζω, θωρρώ. «Το δε λέων παρά το λάω το θεωρώ. Οξυδερκέστατον γαρ το θηρίον» (Ετυμολογικόν Μέγα). Οι Λατίνοι το έκαναν leo, για το οποίο παραδέχοντια πως «leo, ex graeca inflexum est in Latinum», δηλαδή «ο λέων από την ελληνική πέρασε στους Λατίνους» κι από κει στις άλλες λατινογενείς γλώσσες. Οι Γάλλοι τον είπαν lion, οι Ιταλοί leone, οι Ισπανοί león, οι Άγγλοι lion και οι Γερμανοί Löwe. Κατά το «λιοντάρι της Νεμέας», λοιπόν, και το «λιοντάρι της Αθήνας»! Κρίμα να μην υπάρχει Ηρακλής σήμερα… 

Αυτή η Αγία Οικογένεια όμως έχει ένα κουσούρι, είναι φορέας καντεμιάς, κατά τον λαϊκόν θρύλον, με παροιμιώδη του αειμνήστου πατριάρχου αυτής. Εδώ έχουμε δύο λέξεις προς ετυμολόγηση. Κουσούρι και καντεμιά. Κουσούρι λέγεται στην τουρκική το μειονέκτημα ή ένα μικρό ανεπεξέργαστο κομμάτι. Εδώ σας περιμένει μια μεγάλη έκπληξη κι αυτή είναι η Γραμμική Β΄ και πάλι. Μειονέκτημα θα μπορούσαμε να εννοούμε και την αμάθεια ή την αδυναμία μάθησης κάποιου. Ο λαός μας το έχει αποτυπώσει ως «ξύλο απελέκητο». Το ξύλο, λοιπόν, στην Γραμμική Β΄ είναι KU-SU-RO. Μη μου πείτε πως δεν σας θυμίζει την λέξη κούτσουρο ή αλλοιώς το «ξύλο απελέκητο» του λαού μας; 

Όσο για το καντέμης είναι τουρκική παραφθορά της ελληνικής λέξης κάδαμος (=τυφλός, άρα δυστυχής) και σημαίνει τον δυστυχή, τον γρουσούζη. Τι λέτε, έπεσαν μέσα οι …έννοιες; 

Βεβαίως, κάτι τέτοιους αΐδρωτους γόνους ο λαός μας τους αποκαλεί και …χαλβάδες! Να ’χαμε έναν από σιμιγδάλι τώρα, ωραία που θα ’τανε, φτιαγμένο στο κουτάλι, με ζάχαρη πάνω! Μμμ, μου τρέχουνε τα σάλια (Pavlof’s dog)! Κι ο χαλβάς είναι η κακοποιημένη από τους Τούρκους ελληνική λέξη χαλβάνη (=ρητινώδης οπός, χυμός). Χλαβός λέγεται ο ευτραφής, ο θρεμμένος. Δεν νομίζω πως θα υπήρχε λέξη πιο ταιριαστή για το περιγραφόμενο άτομο. 

Και μιας και πιάσαμε τις τούρκικες παραφθορές, ας κλείσουμε με το κολάι, που είναι κληρονομικό χάρισμα τοιούτων γόνων, ως προς το ξεκοκκάλισμα του δημοσίου (προπάντων και κυρίως) χρήματος. Πρόκειται για την ελληνικότατη λέξη ευκολία, ικανότητα μοναδική, ιδιαιτέρως αν την έχεις διδαχθεί … οικογενειακόθεν!!! 

Με τις υγείες μας, να τους χαιρόμαστε, βρε… 

* Ο κ. Βλαχογιάννης Χρήστος είναι Καθηγητής Μουσικής στο 1ο Γυμνάσιο Μεσολογγίου και Δ/ντης Χορωδίας