7 Απριλίου 2019 : ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Η ΠΙΟ ΣΙΓΟΥΡΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ

Στό υπέροχο βιβλίο του «Κλίμαξ θείας ανόδου» ό σήμερα έορταζόμενος άγιος Ίωάννης ό Σιναΐτης μιλάει καί γιά τόν αγώνα κατά τοϋ πάθους τοϋ ψεύδους. Καί παρουσιάζοντας τίς όλέθριες συνέπειές του λέει: «Τό ψέμα είναι εξαφάνιση τής άγάπης καί ή ψευδορκία άρνηση τοϋ θεοϋ». Άσύγκριτα μεγαλύτερη, επομένως πτώση άπό τό νά ψεύδεται κανείς πρός τούς άλλους είναι ή χρήση ψευδοΰς όρκου, άφοΰ μέ αύτήν έμπαίζοντας ό άνθρωπος τόν θεό, ουσιαστικά τόν άρνείται καί άποξενώνεται άπό Αύτόν.

Ή συγκατάβαση τοϋ θείου όρκου
Ό όρκος ήταν ένα μέσο έπιβεβαίωσης τής άλήθειας ανεκτό στον Μωσαϊκό νόμο λόγω τής πνευματικής νηπιότητας τοϋ λαοϋ τοϋ θεοϋ. Ό φιλάνθρωπος Θεός άνετόταν νά καλεΐται ώς μάρτυρας γιά νά στηρίζει τήν κλονισμένη αξιοπιστία τοϋ πεπτωκότος άνθρωπου. Μετά τήν Ενανθρώπηση του, βέβαια, ό Χριστός περιμένει άπό τόν αναγεννημένο άνθρωπο νά είναι τόσο φιλαλήθης, ώστε τό «ναί» του νά είναι όντως «ναί» καί τό «όχι» του όντως «όχι»·καί, έπομένως, σέ μιά τέτοια εύθύτητα συνείδησης καί λόγων ό όρκος περιττεύει καί τελικά άπα-γορεύεται.
Στήν Παλαιά Διαθήκη, όμως, ό θεός άπό άκρα συγκατάβαση στή δυσπιστία μας καταδέχθηκε νά χρησιμοποιήσει τά δεκανίκια τοϋ όρκου, γιά νά βεβαιώσει τήν αλήθεια τών υποσχέσεων του. «Επειδή ο’ι άνθρωποι», λέει ό ίερός Χρυσόστομος, «είναι όχι μόνο όλιγόπιστοι άλλα καί άπιστοι, ό Θεός συγκαταβαίνει στά μέτρα τους·μολονότι είναι ύποτιμητικό γι’ Αυτόν τό νά μήν τόν έμπιστεύονται, όρκίζεται γιά χάρη τους». Καί, όπως μάς θυμίζει ό άπόστολος Παϋλος, «επειδή ό Θεός δέν είχε κανέναν μεγαλύτερο του στον όποιο νά ορκιστεί, όρκίστηκε στόν Έαυτό του», γιά νά βεβαιώσει τίς ϋποσχέσεΐς πού έδωσε στόν Αβραάμ.

Ή απαραίτητη συνεργασία
Φυσικά, αυτά τά δύο πράγματα, ή υπόσχεση καί ή διά του όρκου επιβεβαίωση της, δεν αφήνουν μεν κανένα περιθώριο ότι μπορεί νά ψεύδεται ό Θεός άλλα, όσο καί νά είναι «αμετάθετα», δέν είναι αρκετά γιά τήν εκπλήρωση τής έπαγγελίας. Χρειάζεται καί ή δική μας συνεργασία, πού συνίσταται στην απόλυτη εμπιστοσύνη στον θεό, στην υπομονή καί σε καρτερία πού δέν κάμπτεται, ακόμα κι όταν όλα συνωμοτούν, γιά νά μάς σβήσουν τήν ελπίδα. «Οταν ό Θεος υποσχέθηκε στον Αβραάμ τή γη Χαναάν καί αμέτρητο πλήθος απογόνων, έκεϊνος συνέχιζε νά μένει σέ σκηνές περιπλανώμενος, καί ή Σάρρα είχε γεράσει στείρα. Παρά ταύτα, ό άγΐος πατριάρχης ούτε στιγμή δέν άφησε νά κλονιστεί ή πίστη του στον θεό, ούτε κι όταν ό θεός αργότερα τοϋ ζήτησε νά θυσιάσει τό παιδί του. Καί άφοϋ πέρασε τίς πιό σκληρές «εξετάσει» πίστης μέ «άριστα», όχι άπλώς απόλαυσε πλούσια τήν εκπλήρωση όλων των επαγγελιών, άλλα τιμήθηκε μέ τό νά ονομάσει ό Χριστός τόν Παράδεισο «αγκαλιά τοϋ Αβραάμ» καί ό άπόστολος Παϋλος νά τόν αποκαλέσει «πατέρα πάντων τών πιστευόντων».
«Ετσι, πνευματικοί απόγονοι τοϋ Αβραάμ είμαστε όλοι ο’ι πιστοί, «ο’ι κατά πίστιν αύτώ εξομοιούμενοι» (Ζιγαβηνός). Στον βαθμό πού τοϋ μοιάζουμε στην πίστη μέ τήν οποία καταφεύγουμε στον θεό, μπορούμε κι έμεΐς νά απολαύσουμε τήν παρηγοριά, τό θάρρος καί τή σιγουριά μιάς έλπίδας τόσο σταθερής, όσο είναι ή άγκυρα γιά τό καράβι, πού τό κρατάει μέ ασφάλεια στό λιμάνι προστατευμένο άπό φουρτοϋνες. Ή άγκυρα, βέβαια, τής δικής μας έλπίδας δεν μάς κρατάει άπλώς στή σχετική ασφάλεια ένός λιμανιού. Δεν κρατιέται άπό άμμο άλλα άπό τόν Ίδιο τόν Κύριο τής δόξης, ό Όποΐος δέν κάθεται σέ πυθμένα ασταθή άλλα έχει εισέλθει στον Ουρανό πρίν άπό έμάς, γιά νά μάς ανοίξει δρόμο καί νά μάς ετοιμάσει τόπο. Καί μπήκε έκεΊ ό Χριστός ώς θεάνθρωπος πλέον, όχι μόνο γιά νά είναι Βασιλέας μας άλλα καί Αϊώνιος Αρχιερέας μας, προσφέροντας ακατάπαυστα τόν Εαυτό του θυσία γιά τόν αγιασμό μας καί τή σωτηρία μας.

Ορθόδοξη «μεταφυσική»
Αυτό τό κήρυγμα τής έλπίδας στην έπηγγελμένη Βασιλεία τοϋ θεοϋ συκοφαντήθηκε ότι δήθεν «εξορίζει» τόν θεό άπό τό έδώ καί τό τώρα· καί ότι προσφέρει ώς λύση στην ταλαιπωρία τής έπίγειας ζωής τήν υπόσχεση γιά μακαριότητα σέ μιά μετά θάνατον ζωή. Ό Βάρναλης σατίρισε μιά τέτοια αντίληψη στό ποίημα του «Ή μπαλάντα τοϋ κυρ-Μέντιου», παρουσιάζοντας έναν γάιδαρο νά λέει «αντραλίζομαι, πεινώ» καί έναν παπά νά τοϋ απαντάει «σουτ, θά φάς στον ουρανό!» Μπροστά σ’ αυτή τή διαστρέβλωση, πού διακρίνει τόσο στεγανά τήν έπί γής ζωή άπό τήν ουράνια καί σχετικοποιεϊ απελπιστικά τή σημασία τής πρώτης, ό σύγχρονος άνθρωπος φυσικά στέκεται μέ αποτροπιασμό. ««Αν υπάρχει μιά αμαρτία κατά τής ζωής», γράφει ό φιλόσοφος Καμύ, «δέν είναι τόσο τό νά απελπιστούμε άπό αυτή, όσο τό νά ελπίσουμε σέ μιαν άλλη ζωή· τό νά αφήσουμε νά ξεκλέψει τήν αγάπη μας γιά τή συγκεκριμένη ζωή τό μεγαλείο μιάς δήθεν αίώνιας ζωής». Καί στό όνομα τής καθημερινής, χειροπιαστής ζωής, ό Καμύ αρνείται νά πιστέψει σέ μιαν άλλη, ωραία έστω καί αιώνια, άλλα πάντως «άλλη» ζωή.
Σίγουρα δέν επιτρέπεται νά αφήνουμε τή μαρτυρία «περί τής έν ήμϊν έλπίδος» νά ξεπέφτει σέ μιά στείρα μεταφυσική, πού άμπελοφιλοσοφεϊ αποκλειστικά γιά τό έπέκεινα, ξεχνώντας ότι δέν έχουμε δύο ζωές άλλα μία. Ζωή μας είναι ό Χριστός, ό Όποϊος «σαρξ έγένετο καί έσκήνωσεν έν ήμϊν». Καί τό κορυφαίο δώρο τής Σταυρικής του θυσίας είναι ένα Δείπνο, όπου γίνεται γιά έμάς Βρώσιμος καί Πόσιμος έδώ καί τώρα. θά τό διακηρύξει ό άγιος Ίωάννης: «Ναί, βρισκόμαστε ακόμα στον κόσμο. Δέν αναχωρήσαμε ακόμα άπό αυτή τή ζωή. Κι όμως, μέσα στην Εκκλησία απολαμβάνουμε ήδη τίς ύποσχέσεις τοϋ θεοϋ γιά τήν κληρονομιά τής Βασιλείας του». 

Άρχιμ. Β. Λ.