ΜΕ ΤΟ ΘΑΡΡΟΣ ΤΗΣ ΓΝΩΜΗΣ (Φ. 1962)

 

 

 

     Βαγγέλης Δ. Κόκκινος, ο νεότερος *

 

Η σιωπή της υπαίθρου!

 

Μια εκκωφαντική σιωπή κυριαρχεί στην ελληνική ύπαιθρο χώρα, στα σχολεία, στους ελαιώνες, τις φάρμες και τις παραδοσιακές κατοικίες. Αποτελεί αποτέλεσμα της διάβρωσης ενός κοινωνικού ιστού του οποίου τα νήματα — ο χρόνος, η γνώση, η αμοιβαία εξάρτηση — δεν μπορούν να αναπλαθούν όταν φθαρούν.

Τείνουμε να μιλάμε για την «παρακμή» της επαρχίας ως μια δημογραφική υποσημείωση, ένα πρόβλημα για τους χαράκτες πολιτικής και τους στατιστικολόγους. Ωστόσο, πίσω από κάθε αριθμό στους ισολογισμούς των τεχνοκρατών κρύβεται μια ζωή που έχει καταστεί επισφαλής από επιλογές που έχουν γίνει αλλού: κίνητρα της αγοράς που προτιμούν το βραχυπρόθεσμο κέρδος από τη μακροπρόθεσμη διαχείριση, επιδοτήσεις που ευνοούν τις εξαγώγιμες καλλιέργειες αντί της βιοποικιλότητας, συμβάσεις που αντιμετωπίζουν την εποχιακή εργασία ως αναλώσιμη. Η ύπαιθρος αδειάζει όχι λόγω αναπόφευκτου γεγονότος, αλλά λόγω πολιτικής και οικονομίας που επαναξιολογούν τη γη ως κεφάλαιο και όχι ως σπίτι και την εργασία ως επιβίωση και όχι ως σχέση.

Σε αυτό το κενό εισέρχεται μια άλλη ιστορία: αυτή των μεταναστών εργατών και των προσωρινών συμβάσεων που καλύπτουν τα κενά, αλλά δεν επιδιορθώνουν τη δομή. Τα χωράφια θερίζονται, τα σταφύλια μαζεύονται και στη συνέχεια οι εργάτες – πολλοί από τους οποίους είναι επίσης αναλώσιμοι – απομακρύνονται όταν τελειώνει η σεζόν. Οι διμερείς συμφωνίες για την εισαγωγή εποχιακής εργασίας έχουν απαντήσει στην έλλειψη με ad hoc λύσεις, αλλά θεσμοθετούν επίσης την επισφάλεια και μια αγροτική οικονομία δύο επιπέδων, στην οποία ορισμένοι φορείς παραμένουν μόνιμα περιφερειακοί. Πρόκειται για πρακτική εκμετάλλευση που παρουσιάζεται ως απαραίτητος πραγματισμός.

Οφείλουμε, λοιπόν, να αναγνωρίσουμε το ηθικό και πολιτικό βάρος αυτού που χάνουμε. Η ύπαιθρος διαθέτει γνώσεις – γεωργικές πρακτικές, οικοσυστήματα, κοινοτικά έθιμα – που δεν μπορούν να αποτυπωθούν σε έναν ισολογισμό. Διατηρεί επίσης μια σύμβαση: οι γείτονες φροντίζουν ο ένας τον άλλον, επειδή θα χρειαστούν αυτή τη φροντίδα σε αντάλλαγμα. Όταν αυτή η κοινωνική σύμβαση διαλύεται, η συλλογική εξέλιξη γίνεται δαπανηρή και εύθραυστη. Επομένως, πρέπει να διατηρήσουμε την αγροτική ζωή ως ένα σύνολο αξιόλογων πρακτικών, αναπροσανατολίζοντας τις επιδοτήσεις, εξασφαλίζοντας αξιοπρεπείς συμβάσεις, επενδύοντας σε τοπικές υπηρεσίες και υποδομές. Η εναλλακτική που προωθούν οι ηθικοί αυτουργοί των σκανδάλων τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ; Η εκκαθάριση της υπαίθρου και της επαρχιακής ζωής στο όνομα της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας;

Ευπρόσδεκτη, λοιπόν, μια κυβέρνηση που θα αντιμετωπίζει την ύπαιθρο όχι ως πόρο που πρέπει να εκμεταλλευόμαστε εποχιακά, αλλά ως μια κοινότητα της οποίας η συνέχεια έχει σημασία για όλους μας – τόσο για τους κατοίκους των πόλεων όσο και για τους κατοίκους της επαρχίας. Αν σεβόμαστε την ανθρώπινη ζωή ουσιαστικά και όχι με όρους εκλόγιμης μοναρχίας, θα δράσουμε για να επιδιορθώσουμε ό,τι έχει φθαρεί πριν η σιωπή γίνει μόνιμη.

 

*O Ευάγγελος Δ. Κόκκινος, ο νεότερος, είναι δημοσιογράφος, γεωπολιτικός αναλυτής και τελειόφοιτος Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών επιστημών στο Αγγλικό πανεπιστήμιο του Derby.