ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ : Γιατί είναι ο συνδικαλισμός σήμερα ανύπαρκτος;

ΓΡΑΦΕΙ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΤΑΙ Η ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΕΛΕΑΝΝΑ

Εύκολα μπορεί να ερμη­νευτεί η σημερινή αδρανεια­κή κατάσταση του συνδικα­λιστικού κινήματος, η απρα­ξία του και η αλαλία του. Θα μπορούσε κάποιος να ισχυρι­στεί ότι η βαθιά και εκτεταμέ­νη κρίση της χώρας μας προ­κάλεσε ανάλογη κρίση και στους κοινωνικούς θεσμούς και με αυτή τη θεώρηση, να αναλύσει μια και έξω το όλο πρόβλημα. Αλλά ποτέ καμιά γενικότητα δεν βοήθησε την κριτική σκέψη και το στοχα­σμό και δεν αρκούσε στην ι­κανοποίηση του προβληματι­σμού. 
Πρώτον, προφανώς η ί­δια η κρίση επέφερε ισχυ­ρό πλήγμα όχι μόνο στη λει­τουργία του συνδικαλισμού αλλά και σ’ αυτή καθ’ εαυ­τή νομιμοποίησή του! Η πα­ντελής αδυναμία του να προ­βάλλει κάποιου είδους ισχυ­ρή και εν μέρει αποτελεσμα­τική αντίσταση στα απανωτά μνημονιακά μέτρα διαμόρ­φωσε μια αντίληψη στον κό­σμο της εργασίας ότι ο ρόλος του συνδικαλισμού σε συν­θήκες γενικής κρίσης σχεδόν μηδενίζεται. Και αυτό είναι πεδίο απονομιμοποίησης… 
Δεύτερον, ένα στοιχεί­ο που συνέτεινε στη σημερι­νή παθητική εικόνα του συν­δικαλισμού είναι το γεγονός ότι τελικά το όλο εποικοδό­μημά του ήταν διαμορφωμέ­νο σε «κλαδική αντίληψη και πρακτική» και επομένως όταν έχουμε ανατρεπτικές πολιτι­κές σε βάρος όλων των εργα­ζομένων, δεν μπόρεσε να ε­νοποιήσει τη δράση του. Κά­θε κλάδος και κάθε επάγγελ­μα προσπάθησε να διαφυλά­ξει τα του οίκου του, αλλά κάτι τέτοιο ήταν πρακτικά α­νέφικτο και αντιπολιτικό. Η δε κατά καιρούς ενιαία δρά­ση μέσα από τις τριτοβάθμι­ες Συνομοσπονδίες δεν θα μπορούσε να έχει επίδραση επί των σαρωτικών αλλαγών στους εργασιακούς χώρους. 
Τρίτον, αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης και ιδιαίτερα στην πρώτη πε­ρίοδό της αυτόνομες μαζικές αντιδράσεις που εξέφραζαν οργή και αγανάκτηση - και ό­λη αυτή η κινητικότητα φάνη­κε ότι ήταν πιο κοντά στις α­νάγκες των εργαζόμενων. Ό­ταν διαμορφώνεται ένα κίνη­μα εύκολων επαναστατημέ­νων (…), οπαδών της τυφλής βίας και του σκληρού ακτιβι­σμού, όταν αναπτύσσεται πα­ράλληλα ένα ισχυρό πολιτι­κό ρεύμα λαϊκισμού – και από τη δεξιά του Σαμαρά και του Καμμένου και από την αρι­στερά του Τσίπρα -, όταν η α­ντικοινοβουλευτική μούντζα και η πολιορκία της ίδιας της Βουλής παίρνει διαστάσεις γενικού ξεσηκωμού, όταν τα στρατόπεδα της πάνω και κά­τω πλατείας του Συντάγμα­τος δημιουργούν τα γεγονό­τα αιχμής, ποιος θα σκεφτεί το ρόλο των συνδικάτων; 
Τέταρτον, διαμορφώθη­κε μια γενικευμένη αντίλη­ψη ότι το πρόβλημα της χώ­ρας μας ήταν πολιτικό με την έννοια όμως ότι μια «άλλη κυ­βέρνηση» – των …πατριωτών και των ...απελευθερωτών – θα έλυνε το όλο ζήτημα με μια κίνησή της, με έναν Νό­μο, με τη μη αναγνώριση του χρέους. Αφού λοιπόν στο ό­λο εγχείρημα θα υπήρχε μια και τόσο εύκολη πολιτική / κυβερνητική λύση, γιατί να α­ναπτυχθούν κοινωνικά κινή­ματα, ή αν αναπτυχθούν, να κινηθούν σε στηρικτικό ρό­λο των κομμάτων του χωρίς προηγούμενο λαϊκισμού της «απελευθέρωσης της χώρας». 
Πέμπτον, οι συνδικαλι­στικές παρατάξεις που είχαν ιδεολογική συγγένεια με τα αριστερά και δεξιά κόμμα­τα - τα οποία εξέφρασαν το λαϊκισμό και μόνο το λαϊκι­σμό - μετά την άνοδο των οι­κείων κομμάτων τους στην ε­ξουσία έπεφταν σε βαθύ κώ­μα! Περίμεναν αφελώς ή όχι τη λυτρωτική λύση των κομ­μάτων τους, όταν αυτά θα έ­παιρναν την εξουσία - δείγμα της χειραγωγημένης αντίλη­ψής τους και πρακτικής τους και απτή απόδειξη ότι ποτέ δεν πίστεψαν στην κινηματι­κή δράση αλλά κινήθηκαν α­πόλυτα με κομματικά κριτήρι­α. Η σημερινή περίπτωση της συμπεριφοράς των παραταξι­ακών σχημάτων του ΣΥ.ΡΙΖ.Α. σε ρόλο κομισάριου – με τη λογική «μην πειράζετε το κόμ­μα μας γιατί αυτό θα λύσει το πρόβλημα» και παρά το γεγο­νός ότι το κόμμα τους συνδέ­θηκε με δύο δικά του μνημό­νια – διαμορφώνει μια πρωτό­γνωρη εικόνα κυνισμού στα κινήματα που μπροστά της ο παραδοσιακός «κυβερνητικός συνδικαλισμός» φαντάζει φο­βερά αθώος… 
Έκτον, στην παρούσα φάση έχουμε μια σοβαρή αλ­λαγή στους εσωτερικούς πα­ραταξιακούς συσχετισμούς των συνδικαλιστικών σωμα­τείων. Προστίθεται δηλα­δή και ένα δομικό αυτόνομο πρόβλημα, που υπονομεύ­ει κάθε απόπειρα επανεκκί­νησης του συνδικαλισμού! Η απολίτικη και λαϊκίστικη από­δοση της ευθύνης της κρίσης μόνο και μόνο στην κεντροα­ριστερά – πέραν του ότι απο­δείχτηκε γρήγορα πολύ φτη­νή – επέφερε ως έναν βαθ­μό την ενοχοποίηση και των αντίστοιχων συνδικαλιστι­κών ρευμάτων της κεντροα­ριστεράς! Σε ένα κλίμα όπου επικρατεί η δημαγωγία και η σκοταδιστική σκέψη ή μάλ­λον η αδυναμία σκέψης, αρ­κεί να δείξεις ότι «αυτός είναι ο ένοχος» (sic) και να πιστέ­ψεις σ’ αυτό. Έτσι, όπου δεν έχουμε έκφραση της συνδι­καλιστικής παράταξης της κε­ντροαριστεράς, επικρατεί η δομική απραξία. Έχουμε έ­να διπολικό σχήμα αριστε­ρών παρατάξεων από τη μια πλευρά και δεξιών από την άλλη. Ποιο είναι το αποτέλε­σμα; Το απόλυτο τέλμα. 
Και για να πάμε σε μια χαρακτηριστική του όλου προβλήματος περίπτωση, ποιος θα μπορούσε πριν α­πό την κρίση να εκτιμήσει και να πιστέψει ότι η ΟΛΜΕ των ι­στορικών αγώνων και των τό­σων και τόσων θέσεων και α­ποφάσεών της για την εκπαί­δευση και για τον εκπαιδευτι­κό, θα είχε τη σημερινή εικό­να της πλήρους αλαλίας και απραξίας και της κυριολεκτι­κά απλής φυσικής παρουσίας των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της στην Ερμού και Κορνάρου; 
Οι δημαγωγικές κομματι­κές λαθροχειρίες μπορεί να έχουν πέραση στην πολιτι­κή σκηνή, αλλά έρχεται πο­λύ σύντομα η Ιστορία – σαν το πέταγμα της κουκουβά­γιας της Αθηνάς το σούρου­πο για την αποτίμηση της η­μέρας κατά τη φιλοσοφική έκφραση – για να επαναφέρει τον ορθολογισμό και την κρι­τική σκέψη. Σήμερα είμαστε σ’ αυτό το μεσοδιάστημα και ανεξάρτητα από την πορεία της κρίσης, ο συνδικαλισμός θα ανακάμψει μόνο όταν υ­πάρξουν συσχετισμοί στο ε­σωτερικό του που θα μπο­ρούν να παίρνουν αποφάσεις και να εκφράζουν τους εργα­ζόμενους. Συνδικαλισμός χω­ρίς να παίρνει αποφάσεις δεν νομίζω ότι έχει δημιουργηθεί σε κανένα σημείο της ανθρω­πότητας και σε καμιά φάση της Ιστορίας. 
Μέχρι τότε συνδικαλι­στική κινητικότητα θα υπάρ­χει κυρίως από το ΠΑΜΕ, που ναι μεν θα φαίνεται ότι νομι­μοποιείται η απόφασή του για αυτόνομη δράση, αλλά θα ηττάται στρατηγικά όχι γιατί δεν θα μπορεί να απαντήσει μόνο του στα ερείπια που α­φήνει η κρίση ούτε γιατί δεν θα μπορεί να εκφράσει αντι­κειμενικά όλους τους εργα­ζόμενους αλλά γιατί χωρίς γενικότερο κοινωνικό κίνημα τίποτα το επιμέρους δεν μπο­ρεί να βλαστήσει σε ένα ερη­μωμένο τοπίο.

του Νίκου Τσούλια *