Header Ads

Ο ανεπαρκής Εθνικός Κλιματικός Νόμος και η έλλειψη προοπτικής /Φ.1795

  

Γράφει ο Βλάσης Οικονόμου*


Η Ελλάδα ακολουθώντας το μεγαλύτερο μέρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαμόρφωσε και ψήφισε προ λίγων ημερών τον πρώτο της εθνικό κλιματικό νόμο. Αξιοσημείωτο φυσικά για μια χώρα που είναι στις πρώτες θέσεις παραβιάσεων διαχρονικά της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και σίγουρα δείχνει ότι τουλάχιστον το θέμα της κλιματικής αλλαγής αρχίζει και απασχολεί. Παρά τις αρχικές προσδοκίες και το πλήθος πολύ στοχευμένων σχολίων που έλαβε το σχέδιο νόμου από ενδιαφερόμενους φορείς, το τελικό κείμενο δεν ανταποκρίθηκε των προσδοκιών και υπολείπεται πολύ από αντιστοιχους κλιματικούς νόμους άλλων χωρών, τόσο ως προς τη φιλοδοξία όσο και προς την πιθανότητα να υλοποιηθούν οι παρεμβάσεις του.

Αρχικά δεν υπάρχει σαφήνεια σον αφορά τα σενάρια επάνω στα οποία θα βασιστούν οι στόχοι γιατί βρισκόμαστε σε φάση αρχικής μετάβασης και πρέπει οι στόχοι να είναι εναρμονισμένοι απόλυτα (κλιματικοί και ενεργειακοί). Θεωρώντας έτσι την κλιματική ουδετερότητα σαν στόχο το 2050 είναι πολύ σημαντικό να δοθεί αναλυτικό χρονοδιάγραμμα επίτευξης του στόχου σε ετήσια βάση έτσι ώστε να υπάρχει παρακολούθηση, διαφάνεια και εμπιστοσύνη για την προσπάθεια επίτευξης των στόχων. Ενδεικτικά, να μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα δεν μπόρεσε να πιάσει τους στόχους της ενεργειακής εξοικονόμησης για το 20142020 (αφαιρώντας έτσι σημαντικούς πόρους από την εθνική οικονομία), ενώ οι νέοι στόχοι είναι διπλάσιοι και σίγουρα χωρίς στρατηγική δε θα μπορέσει να επιτευχθεί, επιβαρύνοντας έτσι πολύ περισσότερο τους καταναλωτές. Ο κλιματικός νόμος δεν προβλέπει δυστυχώς τίποτα όσον αφορά τι μέτρα θα πρέπει να παίρνονται στην περίπτωση αποτυχίας επίτευξης ετησίων στόχων και αυτό δημιουργεί ερωτηματικά.

Ο Κλιματικός Νόμος επίσης δεν ακολουθεί ουσιαστικά τις επιταγές της νέας ενεργειακής πραγματικότητας και των Ευρωπαϊκών στόχων.

Με βάση το RepowerEU και την νομοθετική προσπάθεια αυτών των μηνών από πλευράς Ευρώπης, ένα σημαντικό βήμα είναι η πίεση προς τα κράτη για τον τερματισμό χρήσης ορυκτών καυσίμων και φυσικού αερίου στις κατοικίες το 2029 (ενώ υπάρχουν και πιέσεις να ξεκινήσει το phase out από το 2025) ενώ η Ελλάδα προσπαθεί με 12 «μαύρες» ενεργειακά χώρες να μπλοκάρουν αυτές τις αποφάσεις. Στον κλιματικό νόμο ουσιαστικά έγινε ένα πισωγύρισμα από το αρχικό κείμενο καθώς δεν υπάρχει πια καμία αναφορά για στόχευση ή περιορισμό σε καυστήρες φυσικού αερίου παρά μόνο στο πετρέλαιο, ευνοώντας έτσι πια την είσοδο του φυσικού αερίου.

Ο Κλιματικός Νόμος δεν αναφέρει πουθενά την Αρχή της Ενεργειακής Απόδοσης Πρώτα η οποία είναι και βασική σε όλη τη νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η αρχή δίνει προτεραιότητα στις πηγές διαχείρισης ενεργειακής ζήτησης όταν αυτές είναι κοινωνικά πιο αποδοτικές από επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές.

Ο Κλιματικός Νόμος επίσης δεν αναφέρει πουθενά σαν αρχή την Ενεργειακή Δημοκρατία που είναι και ο καταλύτης για την επίτευξη της ενεργειακής μετάβασης. Επίσης, δημιουργεί άλλο ένα σχέδιο για τους Δήμους και ΟΤΑ χωρίς να προσπαθεί να ενοποιήσει τα διάφορα ενεργειακά και κλιματικά σχέδια των Δήμων (που είναι ασύνδετα και τελικά ανεφάρμοστα..) Η έλλειψη προτεραιοποίησης της αντιμετώπισης ενεργειακής ένδειας σαν βασικό πυλώνα της ενεργειακής πολιτικής στον Κλιματικό Νόμο δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά, όταν οι περισσότερες χώρες πια σχεδιάζουν τις πολιτκές με βάση τον γνώμονα αυτό.

Δεν υπάρχει διαφάνεια όσον αφορά στην εποπτεύουσα επιτροπή η οποία δεν θα είναι ανεξάρτητη όπως ορίζει ο Ευρωπαϊκός νόμος, αλλά αντίστοιχα θα προκύπτει από φορείς των υπουργείων.

Δυστυχώς ο Ελλληνικός Κλιματικός Νόμος υπολείπεται αρκετά άλλων νόμων άλλων χωρών, που έχουν θέσει στόχους και προσπαθούν να δημιουργήσουν τις συνθήκες για την ενεργειακή μετάβαση. Η Ελλάδα, κλεισμένη σε λογικές προηγούμενων δεκαετιών κατατάσεται στο μπλοκ των 12 πιο μαύρων ενεργειακά χωρών που προσπαθούν να μπλοκάρουν προοδευτικές προτάσεις για τα ορυκτά καύσιμα. Είναι σημαντικό να προχωρήσουμε και να τροποποιήσουμε αυτό τον νόμο για να είναι ένα πραγματικό εργαλείο και όχι ένα ακόμα κείμενο πρασινίσματος της πολιτικής για εντυπωσιασμό.

* Βλάσης Οικονόμου, Institute for European Energy and Climate Policy (www.ieecp.org)


Δεν υπάρχουν σχόλια