Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου! φ.1739

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΕΙΑΚΗ ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ

Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου!

Γράφει - Επιμελείται Εύη Κοκκίνου - Κελλάρη*

Σκέψεις με αφορμή το άνοιγμα της (Ε.Π.Μ.Α.Σ.) μετά από 10 χρόνια εργασιών!

Στο παρελθόν -όχι και πολύ μακρινό- η επαφή των Ελλήνων με πίνακες σύγχρονης ζωγραφικής διεθνώς αναγνωρισμένων καλλιτεχνών και σπουδαία έργα γλυπτικής, γινόταν κυρίως μέσω των βιβλίων, μέσω της εγκυκλοπαίδειας και των λευκωμάτων, μέσω καρτ-ποστάλ - δώρα από πολυταξιδεμένους φίλους και συγγενείς.

Τυχεροί ήταν όσοι είχαν έστω και αυτήν την επαφή, ενώ ελάχιστοι μπορούσαν να ταξιδέψουν, είτε στην Αθήνα, είτε στο Εξωτερικό, για να επισκεφθούν από κοντά μεγάλες πινακοθήκες και θαυμάσουν αυθεντικά έργα των Μεγάλων της Σύγχρονης Τέχνης.

Η Ελλάδα, κοιτίδα του πολιτισμού, όπου η Τέχνη υπήρξε και παραμένει αναπόσπαστο μέρος της Ιστορίας της, περιοριζόταν σε μία Εθνική Πινακοθήκη στην Αθήνα περιορισμένης χωρητικότητας και ασφάλειας, όπου τα περισσότερα έργα της δεν μπορούσαν να εκτεθούν ταυτόχρονα, και σε μικρές Δημοτικές Πινακοθήκες, οι οποίες δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές ασφαλείας, για να φιλοξενήσουν μεγάλης αξίας έργα.

Υπήρχαν βεβαίως και οι ιδιωτικές συλλογές ανθρώπων της τοπικής κοινωνίας, που αγωνίζονταν σκληρά και με πάθος, για να διατηρήσουν τις συλλογές τους και να εκθέτουν τα έργα τους στους συμπολίτες τους μεταλαμπαδεύοντας την αγάπη τους και τον ενθουσιασμό τους για την τέχνη! Θυμόμαστε οι Κορίνθιοι το φωτεινό παράδειγμα της κας Παυλίνας Μπεχράκη με την γκαλερί της , την οποία, με αφορμή το παρόν άρθρο, θα ήθελα να ευχαριστήσω, σίγουρη ότι εκφράζω και τις ευχαριστίες της Κορινθιακής κοινωνίας για το έργο της!

Από την άλλη, στα σχολεία οι δάσκαλοι σπανίως ασχολούνταν με τη διδασκαλία της σύγχρονης τέχνης, ενώ δεν θυμάμαι στα δικά μου –τουλάχιστον- σχολικά χρόνια να τελειώσαμε ποτέ την ύλη του βιβλίου της Ιστορίας, όπου στο τέλος αναφέρονταν οι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες της εποχής αναφοράς. Δεν διδασκόμασταν, δηλαδή, τα κεφάλαια της Ιστορίας μας, που θα μας βοηθούσαν να αντιληφθούμε με πιο δημιουργικό και εύληπτο τρόπο το ιστορικό γίγνεσθαι , να χρησιμοποιήσουμε τη φαντασία μας, να συγκρίνουμε εποχές, μεθόδους και τρόπους έκφρασης , να μεταφερθούμε μέσα από την εικόνα και το χρώμα στην εποχή του έργου και των ηρώων του , να νιώσουμε, να συγκινηθούμε !!!
  

Αποθέωση του Αθανάσιου Διάκου
του Κωνσταντίνου Παρθένη

Πόσο μου άρεσε ως παιδί να «παίζω» με τα χρώματα και τα πινέλα, να φαντάζομαι ότι είμαι η θηλυκή Van Gogh και να ονειρεύομαι ότι μελετώ ως Ιστορικός Τέχνης τις συλλογές στις Πινακοθήκες του Λονδίνου, του Παρισιού και της Νέας Υόρκης!

Την πραγματική συγκίνηση, όμως, ένιωσα όταν πράγματι επισκέφθηκα την National Gallery στο Λονδίνο μετά την αποφοίτησή μου από το Λύκειο, σε ένα ταξίδι ανεξαρτητοποίησης από την οικογένεια - δώρο των γονέων μου για την επιτυχία μου στο Πανεπιστήμιο!

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη ουσιαστική επαφή μου με την σύγχρονη τέχνη, όταν εκστασιασμένη στάθηκα μπροστά στον πίνακα του Van Gogh «A Wheatfield with Cypresses» (1889). Είχα πάει στην πινακοθήκη με μία συνομήλικη φίλη από την Αυστρία, η οποία μόλις είδε την αντίδρασή μου άρχισε, με βαθειά γνώση για τον ζωγράφο και το έργο του, να μου μιλά για τα χρυσά λιβάδια από σιτάρι που απεικονίζονται στον πίνακα, για τα δύο κυπαρίσσια που υψώνονται στο βάθος σαν πράσινοι οβελίσκοι σε μία προσπάθεια του Van Gogh να ενώσει τη γη με τον ουρανό, για την κίνηση όλων των στοιχείων του πίνακα και των ελαιόδενδρων από το στροβίλισμα του αέρα…. Ίσως αυτήν ήταν η πρώτη και μοναδική φορά που «ζήλεψα» με την καλή έννοια κάποιον άνθρωπο στη ζωή μου!

Είχε τελειώσει και αυτή δημόσιο σχολείο στην Αυστρία!

Ό,τι είχε μάθει το είχε μάθει από τους δασκάλους της, από τα σχολικά προγράμματα και τις εργασίες με τους συμμαθητές της!

Οι γονείς της δεν είχαν πανεπιστημιακή εκπαίδευση, για να την βοηθήσουν!

Γιατί εμείς στην Ελλάδα δεν είχαμε παρόμοια σχολικά προγράμματα, παραπονιόμουν!

Χρόνια μετά, τα ερωτήματα παραμένουν τα ίδια! Σχεδόν τίποτε δεν έχει βελτιωθεί σε αυτόν τον τομέα. Ακόμη και η διδασκαλία των ειδικών μαθημάτων (εικαστικά/θεατρική αγωγή/μουσική) στα σχολεία επαφίεται στο φιλότιμο κάποιων δασκάλων - φωτεινών εξαιρέσεων. Δεν υπάρχει κυβερνητική στρατηγική (ανεξαρτήτως κόμματος) για την σφαιρική μόρφωση των παιδιών, οι δάσκαλοι δεν εκπαιδεύονται σωστά για να διδάξουν και κυρίως δεν έχουν το πάθος, που απαιτείται για να καλλιεργηθεί η ανάλογη κουλτούρα!

Στον αντίποδα, ένα μεγάλο έργο ολοκληρώθηκε πρόσφατα. Μοιράζομαι μαζί σας την ιδιαίτερη χαρά μου για το άνοιγμα της Εθνικής Πινακοθήκης – Μουσείου Αλέξανδρου Σούτσου (Ε.Π.Μ.Α.Σ.) , ύστερα από 10 χρόνια εργασιών για την επέκταση και ανακαίνιση των χώρων της, ένα καταπληκτικό έργο, που ολοκληρώθηκε και εγκαινιάσθηκε συμβολικά στις 24 Μαρτίου 2021 σηματοδοτώντας την έναρξη των εορτασμών της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση .

Η Ε.Π.Μ.Α.Σ. θα ανοίξει τις πύλες στους επισκέπτες και φιλότεχνους, μόλις το επιτρέψουν τα μέτρα για τη πανδημία, με την περιοδική έκθεση «Το 1821 στη ζωγραφική. Η Ελλάς απαιτεί την ιστορικήν Πινακοθήκην της» .

Όπως επίσημα αναφέρεται στην ιστοσελίδα της Πινακοθήκης, «Η ελληνική τέχνη του 19ου και του 20ού αιώνα, που φιλοξενείται στις αίθουσες της νέας Εθνικής Πινακοθήκης, εξελίσσεται παράλληλα με την Ιστορία της ελεύθερης Ελλάδας και τη δημιουργία του Ελληνικού κράτους. Τα έργα της έκθεσης προέρχονται αποκλειστικά από τις ελληνικές και ευρωπαϊκές συλλογές της, με ζωγραφική του 19ου αιώνα. Εκτίθενται κατ’ εξαίρεση δύο πίνακες Ιταλών καλλιτεχνών, από το Ίδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός. ΄Ολοι οι πίνακες είναι εμβληματικά έργα, τα οποία οι δημιουργοί τους εμπνεύστηκαν από τον Αγώνα της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων».

«Η νέα δεκαετία βρίσκει την Εθνική Πινακοθήκη, με 120 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, κτηριακά και μουσειογραφικά ανανεωμένη και πλήρως εκσυγχρονισμένη. Ως σύγχρονο μουσείο Τέχνης αναδεικνύει τη φυσιογνωμία του Πολιτισμού της Ελλάδας, αλλά και τη θέση που επάξια κατέχει στον παγκόσμιο πολιτισμό. Η μόνιμη έκθεση της Πινακοθήκης περιλαμβάνει 1000 πίνακες- από τους 20.000 που φυλάσσονται στις αποθήκες- αποδεικνύοντας τη μεγάλη αξία των πλούσιων συλλογών της. Το πρώτο μνημειώδες έργο, που υποδέχεται τους επισκέπτες, μπαίνοντας από την κεντρική είσοδο, είναι η «Λαϊκή Αγορά» (1979-1982) του Παναγιώτη Τέτση , ένα έργο, από το οποίο αναβλύζει η χαρά της ζωής και της δημιουργίας, σε μια έκρηξη χρωμάτων, υπογραμμίζοντας τον οικουμενικό χαρακτήρα της σύνθεσης».

Ιδιαίτερη αναφορά οφείλεται στην από το 1992 δραστήρια διευθύντρια της Ε.Π.Μ.Α.Σ., Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης, μοναδική Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, η Πινακοθήκη εδραιώθηκε στη συνείδηση του κοινού ως αντάξια των άλλων Ευρωπαϊκών Πινακοθηκών φιλοξενώντας μεγάλες εκθέσεις διεθνούς ενδιαφέροντος, όπως η «Η Ρωσική Πρωτοπορία» κ.α., εξασφαλίζοντας τη στήριξη μεγάλων χορηγών και κυρίως του Υπουργείου Πολιτισμού. Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα θα μείνει στην Ιστορία της Ελληνικής Τέχνης όχι μόνον για το ακαδημαϊκό έργο της και τις εξαιρετικές ξεναγήσεις της, αλλά και ως η Γυναίκα Manager, που έκανε το όνειρο πραγματικότητα!

Για τους λάτρεις της τεχνολογίας και του διαδικτύου, η επίσκεψη στους χώρους γίνεται πια και διαδικτυακά (ορ. στην ιστοσελίδα της https://www.nationalgallery.gr/el/), ενώ ήδη υπάρχουν πολλές εφαρμογές (apps), ανάλογα με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του καθενός.

Είναι αρκετή, όμως, η ύπαρξη απλώς μίας μεγάλης πινακοθήκης στην Ελλάδα;

Όχι! Πρέπει με τη λειτουργία της να επιτελεί τον στόχο της!

Με το καλό να ελευθερωθούμε από την πανδημία, για να απολαύσουμε τα έργα της!

Σημαντικό, όμως, είναι να την επισκεφθούν οι μαθητές, αφού θα έχουν μελετήσει και προετοιμασθεί κατάλληλα! Το σύστημα παιδείας και τα σχολικά προγράμματα πρέπει να αλλάξουν, ώστε η Τέχνη να μην διδάσκεται ως ένα ακόμη «βαρετό» μάθημα , αλλά ως μέρος της Ιστορίας και της ζωής μας, ως μία δημιουργική, χαρούμενη, ευφάνταστη διαδικασία, που ενθουσιάζει και παθιάζει τον μαθητή!

Είναι καιρός πια να γίνουν σημαντικές αλλαγές στον χώρο της πραγματικής Παιδείας!

*Η Εύη Κοκκίνου – Κελλάρη είναι Δικηγόρος

 Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια 

Υπεύθυνη Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων (DPO) 

Δ/νση Γραφείου: Απ. Παύλου 40 – Κόρινθος 

Τηλ. 2741084568 & 6944964225